Με «προίκα» τα 36 Τμήματα δημόσιων ΑΕΙ που δεν θα λειτουργήσουν- Ο «γρίφος» της επιλογής φοιτητών, ο υπολογισμός των διδάκτρων, η εξόρμηση ποιότητας και τα κολέγια
Το «μπαλάκι» στα ιδιωτικά πανεπιστήμια που σκοπεύει να δημιουργήσει η κυβέρνηση παρακάμπτοντας ένα άρθρο του Συντάγματος με άλλο (!) (το άρθρο 16 δια του άρθρου 28 ), φαίνεται πως πετάει το Υπουργείο Παιδείας σχετικά με τον τρόπο εισαγωγής των φοιτητών τους -που φυσικά θα πληρώνουν υψηλότατα δίδακτρα.
Το βασικό αυτό στοιχείο της προαναγγελθείσης έλευσης των ιδιωτικών -συνεργατικών με ξένα- ΑΕΙ στη χώρα, είναι και ένα από εκείνα που προκαλούν τις μεγαλύτερες αντιδράσεις. Η απάντηση δε μπορεί να είναι διαφορετική από όσα προβλέπονται στη χώρα προέλευσης του όποιου πανεπιστημίου εγκατασταθεί δια συνεργασίας στη χώρα μας: Το κάθε πανεπιστήμιο θα είναι το ίδιο υπεύθυνο για τους όρους εισαγωγής των φοιτητών του. Που σημαίνει ότι κάποια ελάχιστα ίσως θα ζητούν και υψηλούς βαθμούς για εγγραφή σε ορισμένες περιζήτητες ειδικότητες, ενώ άλλα, απλά τη δυνατότητα καταβολής των διδάκτρων -πέρα φυσικά από το απολυτήριο του Λυκείου.
Η «προίκα»
Η κυβέρνηση φρόντισε εξάλλου να «προικοδοτήσει» με δυνητικούς «πελάτες» τα ιδρύματα που σχεδιάζει, αποφασίζοντας να βάλει λουκέτο στα λεγόμενα «Τμήματα Γαβρόγλου» δηλαδή να καταργηθούν τα 36 από τα 37 τμήματα που είχαν ιδρυθεί επί ΣΥΡΙΖΑ αλλά δεν έχουν φοιτητές και βρίσκονται σε αναστολή. Αποτέλεσμα ήταν το Συμβούλιο Διοίκησης του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ) που «χάνει» 6 Τμήματα να «αδειάσει» χτες τον κ.Πιερρακάκη.
Το Συμβούλιο εκφράζει την έντονη απογοήτευση και την αγανάκτησή του για την πιθανολογούμενη κατάργηση των έξι (6) νέων ακαδημαϊκών του Τμημάτων που ανατρέπει τον στρατηγικό σχεδιασμό και θίγει κατάφωρα το αυτοδιοίκητο του Πανεπιστημίου, τονίζοντας ότι το ΕΛΜΕΠΑ επένδυσε χρήματα και, κυρίως, ανθρώπινους πόρους για την εκπόνηση του ΣΣΑ και των μελετών σκοπιμότητας και βιωσιμότητας των Τμημάτων, ενώ έχει ήδη από καιρό προχωρήσει σε συμφωνίες με την τοπική αυτοδιοίκηση για την παραχώρηση εκτάσεων και τη χρηματοδότηση τεχνικών μελετών για τα νέα κτήρια που θα στεγάσουν τις υποδομές τους. Μάλιστα το Συμβούλιο καλεί ουσιαστικά σε τοπική πολιτική «ανταρσία» κατά της απόφασης Πιερρακάκη, ζητώντας να προγραμματιστούν άμεσα συναντήσεις με τον Περιφερειάρχη Κρήτης, κ. Σ. Αρναουτάκη, και τους Δημάρχους των πόλεων όπου εδρεύουν τα Τμήματα του ΕΛΜΕΠΑ που καταργούνται, για να υπάρξει συντονισμός ενεργειών, αλλά και συνάντηση με τον Υπουργό.
Και εφόσον οι ιδιωτικοί πάροχοι εκπαίδευσης, γνωρίζουν ότι σήμερα στην Ελλάδα μια οικογένεια χρειάζεται ήδη 9 με 10.000€ το χρόνο για σπουδές σε μια σχολή εκτός της πόλης που διαμένει ο φοιτητής, η προσφορά ανταγωνιστικών πακέτων με δίδακτρα για ελκυστικές σπουδές και προνόμια διασύνδεσης με την αγορά εργασίας ή το εξωτερικό, δεν θα δημιουργήσει ένα ασφυκτικό πλαίσιο ανταγωνισμού προς τα δημόσια ΑΕΙ;
Ο υπολογισμός των διδάκτρων
Οπως αναφέρει ο κοινωνιολόγος Πολύβιος Ψήνας, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο υπολογισμός των διδάκτρων σε ένα ιδιωτικό ίδρυμα, θα περάσει μέσα από αυτή τη λογική, η οποία σαφέστατα θα έχει άμεση σχέση και με τον τρόπο, τις διαδικασίες και τις προϋποθέσεις εισαγωγής στα Ιδρύματα αυτά. Ωστόσο, οι μελλοντικοί φοιτητές των ιδιωτικών πανεπιστημίων θα περνούν το εμπόδιο των πανελληνίων εξετάσεων κατά αντιστοιχία με τα δημόσια ΑΕΙ; Θα εισάγονται με φάκελο προσόντων (συστατικές επιστολές, βαθμούς Γ’ Λυκείου σε μαθήματα βαρύτητας, απολυτήριο βαθμό Λυκείου, συνέντευξη, επιτεύγματα, διακρίσεις κτλ;), θα χρειάζεται να έχουν δώσει πανελλήνιες και να έχουν πάνω από ένα ελάχιστο βαθμό; Με λίγα λόγια, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα σταθούν δίπλα στα δημόσια και θα τα ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις ή όχι; Οι θιασώτες των ιδιωτικών ιδρυμάτων έντεχνα, έχουν αφήσει αυτό το ουσιώδες κομμάτι της συζήτησης έξω από τον δημόσιο διάλογο. Και φυσικά αυτό δεν γίνεται τυχαία.
Άλλωστε, τι νόημα έχει να φτιαχτούν ιδιωτικά πανεπιστήμια, αν και σε αυτά υπάρχουν τα ίδια εμπόδια φοίτησης με τα δημόσια; Το επιχείρημα από πλευράς κυβέρνησης ότι κάθε χρόνο Έλληνες φεύγουν στο εξωτερικό και δη, στην Κύπρο για σπουδές και έτσι ιδιωτικές δαπάνες εκπαίδευσης κατευθύνονται στο εξωτερικό και δεν μένουν στην Ελλάδα, υπονοεί ότι οι πανελλήνιες όντως αποτελούν φραγμό και εμπόδιο στην ιδιωτική αυτή δαπάνη. Διότι, ως επί το πλείστον, χιλιάδες ελληνόπουλα φεύγουν στο εξωτερικό όχι επειδή φοβούνται τις καταλήψεις και το χαμηλό, δήθεν, επίπεδο σπουδών, αλλά επειδή δεν καταφέρνουν να ξεπεράσουν το εμπόδιο των πανελληνίων για τις σχολές που επιθυμούν.
Συνεπώς η απάντηση για τον τρόπο εισαγωγής στα ιδιωτικά ΑΕΙ, είναι εύκολα προβλέψιμη...
«Θα φέρουμε τα καλύτερα»
Ενόψει της αναμενόμενης παρουσίασης του υπό διαμόρφωση νομοσχεδίου που αναμένεται στα μέσα Δεκεμβρίου, η κυβέρνηση και ο υπουργός Παιδείας το τελευταίο διάστημα επιχειρεί διαρροές προς φιλικά ΜΜΕ, σύμφωνα με τις οποίες τα ιδρύματα που θα δημιουργηθούν θα έχουν υψηλότατο επίπεδο. Εξάλλου ο ίδιος ο κ.Πιερρακάκης, φροντίζει να το τονίζει διαρκώς:
«Στόχος μας είναι οι σχετικές συμπράξεις να προχωρήσουν άμεσα και τα νέα ιδρύματα να λειτουργήσουν το ταχύτερο δυνατόν. Θα είμαστε αυστηροί στις ακαδημαϊκές και λειτουργικές προδιαγραφές, τις οποίες ήδη συνδιαμορφώνουμε με την ΕΘΑΑΕ. Εχουμε θέσει ως στόχο την προσέλκυση των καλύτερων ξένων πανεπιστημίων και την παροχή υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης και ακριβώς αυτό θα κάνουμε».
Για παράδειγμα, σύμφωνα με την εφημερίδα «Παραπολιτικά» «κάθε φάκελος πρέπει να περιλαμβάνει εγγυήσεις για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας», όπως δήλωσαν υψηλόβαθμα στελέχη του Υπουργείου Παιδείας.
Καθηγητές με αυξημένα τυπικά προσόντα, αυστηρές κτιριακές προδιαγραφές, αξιολόγηση των προγραμμάτων σπουδών κάθε πέντε χρόνια, αλλά και εγγύηση βιωσιμότητας των ιδιωτικών πανεπιστημίων αποτελούν σημεία του νομοσχεδίου που επεξεργάζεται το Υπουργείο Παιδείας για την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων μέσω διακρατικών συμφωνιών με ξένα πανεπιστήμια. Το σχετικό νομοσχέδιο συζητείται να δοθεί στη Σύνοδο των Πρυτάνεων, που θα συγκληθεί στις 15 Δεκεμβρίου, και να τεθεί σε διαβούλευση αμέσως μετά, ενώ θα συζητηθεί και γνωμοδότηση σε συνταγματικό επίπεδο
Και προσθέτουν ότι «δεν πρέπει να υπάρχει έλλειψη αξιοπιστίας του εγχειρήματος, αλλά να υπάρχει συγκεκριμένο πλάνο, καθώς πρέπει να γνωρίζουμε τη στήριξη που θα υπάρχει στο μέλλον. Οπως στα δημόσια πανεπιστήμια υπάρχει η εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου, τη στήριξη αναλαμβάνει το κράτος για τη διασφάλιση των αναγκαίων πόρων και ξέρουμε ότι κανένα πανεπιστήμιο δεν θα κλείσει στο μέλλον». Τονίζεται, επίσης, ότι θα προβλέπεται συγκεκριμένο πλαίσιο επιλογής διδασκόντων, με αυστηρά κριτήρια, καθώς πρέπει να είναι όλοι κάτοχοι διδακτορικού διπλώματος, ενώ θα υπάρξει και μέριμνα για επισκέπτες καθηγητές. Αυστηρές προδιαγραφές μπαίνουν και για το κτιριακό, καθώς πρέπει να υπάρχουν οι απαραίτητες υποδομές, με βιβλιοθήκες και εργαστήρια όπου χρειάζονται, αλλά και υποστηρικτικοί χώροι για τους φοιτητές.
Σημαντικό στοιχείο είναι η αξιολόγηση και των ιδιωτικών πανεπιστημίων με τα κριτήρια με τα οποία γίνεται η αξιολόγηση στα δημόσια. Οπως λένε οι αρμόδιοι του υπουργείου Παιδείας, «κάθε πέντε χρόνια θα αξιολογούνται τα Προγράμματα Σπουδών με τον ίδιο τρόπο που αξιολογούνται τα δημόσια πανεπιστήμια».
Η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) θα αξιολογεί τις προτάσεις για ίδρυση μη κρατικού πανεπιστημίου και θα ελέγχει αν πληροί τα ακαδημαϊκά και οικονομικά κριτήρια για να λάβει την άδεια λειτουργίας.
Μη κρατικά πανεπιστήμια: Τα κριτήρια για την άδεια λειτουργίας
- Προϋπόθεση αδειοδότησης θα είναι η επάρκεια των υποδομών για τη λειτουργία του μη κρατικού πανεπιστημίου (αίθουσες διδασκαλίας, εργαστήρια όπου χρειάζονται, βιβλιοθήκη) και για τη φοιτητική μέριμνα (σίτιση, στέγαση, αθλητικές εγκαταστάσεις).
2.Απαιτείται αναπτυξιακή στρατηγική του μη κρατικού πανεπιστημίου και αξιολογείται η βιωσιμότητα στο μέλλον.
3. Αποκλείονται αυτοτελείς εγχώριες πρωτοβουλίες ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων, χωρίς τη συνεργασία ξένου ΑΕΙ, με διακρατική συμφωνία.
4. Η ίδρυση και η λειτουργία παραρτημάτων στη χώρα θα γίνονται από ξένα πανεπιστήμια, ως συνεργαζόμενα με ελληνικούς ιδιωτικούς ή κρατικούς φορείς.
5. Προβλέπεται συγκεκριμένο πλαίσιο επιλογής διδασκόντων και φοιτητών.
Διεργασίες για σύναψη συμφωνιών για την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων
Την ίδια ώρα, εντείνονται οι διεργασίες για τη σύναψη συμφωνιών για την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων ενόψει του νέου θεσμικού πλαισίου. Σύμφωνα με πληροφορίες, το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, εκτός από την ίδρυση Ιατρικής Σχολής, μελετά και τη δημιουργία κοινωνικών σχολών, όπως Νομικής και Ψυχολογίας. Ηδη, το Mνημόνιο Στρατηγικής Συνεργασίας με τον Ομιλο Ιατρικό Αθηνών προβλέπει, μεταξύ άλλων, την πρακτική εκπαίδευση από φέτος των φοιτητών της Iατρικής στα υψηλής τεχνολογίας και στελεχωμένα με κορυφαίους επιστήμονες νοσοκομεία του ομίλου στην Aθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Στον χώρο της Ιατρικής έχει προχωρήσει, εξάλλου, σύσταση κοινοπραξίας, η οποία θα λειτουργήσει Ιατρική Σχολή στην Αθήνα, σε εγκαταστάσεις που βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού. Η κίνηση αυτή προέρχεται από το αμερικανικό επενδυτικό κεφάλαιο CVC Capital Partners και το Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας (University of Nicosia - UNIC). Το πανεπιστήμιο επίσης διατηρεί μακροχρόνια συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών, προσφέρει κοινά πτυχία με το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και διατηρεί συνεργασία με τον Ομιλο Hellenic Healthcare, καθώς και με άλλους οργανισμούς που εδρεύουν στη χώρα μας.
Την ίδια ώρα, στην τελική ευθεία μπαίνει η ίδρυση Διεθνούς Κέντρου Εκπαίδευσης (Global Center) του φημισμένου Πανεπιστημίου Κολούμπια στην Αθήνα. Πρόκειται για το δέκατο τέτοιο κέντρο που έχει ιδρύσει το νεοϋορκέζικο πανεπιστήμιο σε όλη την υφήλιο. Θα πρόκειται, ουσιαστικά, για τη βάση καθηγητών και φοιτητών του Κολούμπια στην Ελλάδα. Ηδη ο νέος πρόεδρος του κέντρου του Κολούμπια στην Ελλάδα, Θεοκλής Ζαούτης, επισκέφθηκε την Αμερική. Σημειώνεται ότι στην ίδρυση ιδιωτικού πανεπιστημίου στοχεύει και ο Εκπαιδευτικός Ομιλος ΜητροπολιτικόΑΚΜΗ, ενώ ενδιαφέρον να εγκατασταθεί στην Ελλάδα επιδεικνύει επίσης ένα ισπανικό ΑΕΙ.
Φόρμουλα μέσω Ε.Ε - Πρέσινγκ και από μεγάλα κολέγια
Σε μια ευέλικτη νομική φόρμουλα, που θα επιτρέπει την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων, καταλήγει το υπουργείο Παιδείας. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της «Καθημερινής», το υπουργείο θα βασιστεί σε νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης από το 2020, θέτοντας σε δεύτερο πλάνο την προϋπόθεση σύναψης διακρατικών συμφωνιών, κατά το άρθρο 28 του Συντάγματος.
Πρόκειται για απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης στις 6 Οκτωβρίου 2020 που καταδίκασε την Ουγγαρία, μετά από προσφυγή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η υπόθεση αφορούσε την αλλαγή του ουγγρικού νόμου για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η αλλαγή ουσιαστικά στόχευε μόνο το Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Ευρώπης, που είχε ιδρύσει στην Ουγγαρία ο Τζορτζ Σόρος στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Σκοπός της ουγγρικής κυβέρνησης ήταν να εξαναγκάσει το ΑΕΙ να εγκαταλείψει τη χώρα. Η προσφυγή έδωσε την ευκαιρία στο ΔΕΕ να αντιμετωπίσει και το ζήτημα της ακαδημαϊκής ελευθερίας και της ελευθερίας ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Οπως γνωμοδοτούν στο υπουργείο Παιδείας Ελληνες συνταγματολόγοι, το ΔΕΕ έκρινε ρητά ότι οι εθνικές ρυθμίσεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να σέβονται τα άρθρα 13, 14 παρ. 3 και 16 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δηλαδή την ακαδημαϊκή ελευθερία, την ελευθερία της εκπαίδευσης και την επιχειρηματική ελευθερία
Πάντως οι κινήσεις των ξένων ΑΕΙ και κεφαλαίων έχουν προκαλέσει αναστάτωση στην αγορά των ελληνικών ιδιωτικών κολεγίων που λειτουργούν ως παραρτήματα ευρωπαϊκών ΑΕΙ. Ο κλάδος θεωρεί πως θα «στραγγαλιστεί» από τον ανταγωνισμό. Συγκεκριμένα, σήμερα στη χώρα υπάρχουν 36 κολέγια, τα οποία λειτουργούν ως παραρτήματα κάποιου ευρωπαϊκού πανεπιστημίου, μέσω της μεθόδου του franchise. Ωστόσο, τα κολέγια ζητούν αδειοδότηση από το υπουργείο Παιδείας. Για την κατανόηση της αλλαγής πρέπει να λεχθεί τούτο: με το νέο νομοθετικό πλαίσιο τα ξένα πανεπιστήμια που σήμερα συνεργάζονται με ελληνικά κολέγια θα καταθέσουν αίτηση στο υπουργείο Παιδείας για αδειοδότηση του παραρτήματός τους. Πού θα έχει έδρα το παράρτημα; Στο ελληνικό κολέγιο με το οποίο σήμερα συνεργάζονται, αλλά πλέον δεν θα υπάρχει ο τίτλος του στην ταμπέλα.
Τα παραρτήματα ξένων ΑΕΙ θα λειτουργούν με τους ακαδημαϊκούς όρους που θα θέσει ο νέος νόμος. Οπως ανέφερε στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Παιδείας, «μελετάται το νομικό πλαίσιο της Κύπρου για την οργάνωση των μη κρατικών ΑΕΙ, καθώς θεωρούμε ότι μπορεί να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα. Τα κριτήρια ίδρυσης και λειτουργίας των ελληνικών μη κρατικών ΑΕΙ θα τα ορίσει η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης»
Συντάκτης: Νίκος Μάστορας
