Post covid μαθήματα στοιχειώδους ευγένειας, made in England
Post covid μαθήματα στοιχειώδους ευγένειας, made in England
Οι Βρετανοί είναι διάσημοι σε όλο τον κόσμο για την «ουρά» - για το πώς ξέρουν να την σχηματίζουν και να στέκονται υπομονετικά σε αυτήν μέχρι να έρθει η σειρά τους. Αν έχεις σπουδάσει, ζήσει ή ταξιδέψει στην Αγγλία στην αρχή ενδεχομένως να πάθεις ένα μικρό πολιτιστικό σοκ, αλλά πολύ σύντομα θα αντιληφθείς ότι εσύ μάλλον προέρχεσαι από μια απολίτιστη χώρα. Κι αν αυτό δεν συμβαίνει τα τελευταία χρόνια λόγω brain drain σίγουρα ωστόσο συνέβαινε στα πρώτα κύματα εξαγωγής Ελλήνων στη Βρετανία. Αν και κατά τη διάρκεια της πανδημίας ακόμα και οι Βρετανοί έχουν αναδείξει τις «ουρές» σε νέα μορφή κοινωνικής συμπεριφοράς – έως και τέχνης.
Οι κάτοικοι του βρετανικού κράτους έχουν μπει και στο παρελθόν στο ανθρωπολογικό μικροσκόπιο, με την ανθρωπολόγο Kate Fox που ερεύνησε στο κλασικό της 2004, Watching the English, κι αφιέρωσε πολύ χρόνο συζητώντας την κοινή άποψη ότι πρόκειται για ένα έθνος queuers. «Ένας Άγγλος, ακόμα κι αν είναι μόνος του, σχηματίζει μια κανονική ουρά», σημείωσε ο Ούγγρος μετανάστης George Mikes στο βιβλίο του με τις καλύτερες πωλήσεις του 1946, How to be an Alien. Στο δοκίμιο του 1944 Οι Άγγλοι, ο Τζορτζ Όργουελ σχολίασε σχετικά με την «ομαλή συμπεριφορά του αγγλικού πλήθους, την έλλειψη διαξιφισμού και διαμάχης, την προθυμία σχηματισμού ουρών».
Η Fox διέκρινε στον τρόπο που οι Άγγλοι σχηματίζουν ουρές έναν «μικροδραματικό μικρόκοσμο», γεμάτο «δολοπλοκίες και ίντριγκα, ηθικά διλήμματα, άγχους, συναισθηματική αμφιβολία, μεταβαλλόμενες συμμαχίες, θυμό και συμφιλίωση». Οι Άγγλοι, ισχυρίζεται η ίδια, είναι ένας από τους μοναδικούς λαούς που θα τακτοποιηθούν αυθόρμητα κι αυτόματα σε μια ουρά όταν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα των δύο ταμείων. Ταυτόχρονα ωστόσο παρατηρεί ότι όσοι επισκέπτονται την Αγγλία αντιμετωπίζουν με κάποια έκπληξη αυτή την εμμονή των Βρετανών με τις ουρές.
Παρ’ όλα αυτά, παρά δηλαδή την έμφυτη τους τάση να σχηματίζουν ουρές και να μένουν πιστοί σε αυτές, παρατηρείται το εξής παράδοξο, είναι το μόνο μέρος όπου μπορείς διακριτικά να σπάσεις την ουρά, να την παρακάμψεις δηλαδή, χωρίς να ανοίξει ρουθούνι, για την ακρίβεια χωρίς να πει κανείς απολύτως τίποτα.
Ωστόσο, η καραντίνα εξαιτίας του κορωνοϊού έχει φέρει στην επιφάνεια πολλά ανεξέλεγκτα χαρακτηριστικά της βρετανικής ζωής, με τις ουρές να έχουν πάρει κυριολεκτικά «δραματικές διαστάσεις». Αυτό που κυρίως έχει αλλάξει είναι ότι οι ουρές έχουν γίνει πολύ πιο ορατές καθώς έχουν μεταφερθεί έξω από τα καταστήματα για να βοηθήσουν στην κοινωνική απόσταση. Πλέον γίνεσαι μάρτυρας σε μια καθημερινή παντομίμα υποτιθέμενων βρετανικών αντιλήψεων σχετικά με το «δίκαιο παιχνίδι» και δεν βλέπεις κανέναν να γκρινιάζει, καθώς είναι ένα από τα λίγα πράγματα που μπορεί να τους ενώσει ως έθνος, παρά τα διαφορετικά φυλετικά χαρακτηριστικά, τις κοινωνικές διαφορές κι άλλες τέτοιες λεπτομέρειες.
Αλλά ίσως, η ουρά είναι επίσης ένα σύμβολο ύφεσης, αναποτελεσματικότητας, υποταγής, παθητικότητας και αδράνειας. Όταν τα πρώτα καταστήματα είχαν τη δυνατότητα να ανοίξουν στα μέσα Ιουνίου, οι σκηνές των ουρών έξω από το Primark προκάλεσαν μια παράξενη έκρηξη αρνητικών σχολίων στα κοινωνικά μέσα. Αντίστοιχα, δεν βλέπεις πολλούς ανθρώπους να το κάνουν αυτό στις ουρές έξω από το Waitrose - των οποίων τα προϊόντα (σε αντίθεση με τα Primark) είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο. Εν τω μεταξύ, ούτε οι σκηνές βουλευτών να κινούνται γύρω από το Γουέστμινστερ ανέδειξε το καλύτερο πρόσωπο της «ουράς».
Παρ’ όλα ωστόσο τα τραγελαφικά που μπορεί να σημειωθούν σε μια τεράστια ουρά, το πώς οι Άγγλοι συμπεριφέρονται γενικά στις ουρές τους, μόνο ως ενθαρρυντικό μπορεί να χαρακτηριστεί. Για αυτό ό,τι αρχικά φάνηκε να είναι ένα δυσοίωνο σημάδι δυσαρέσκειας και υποταγής σύντομα αναδείχθηκε ότι είναι ένα μοντέλο πρακτικής καλής λογικής και κοινοτικού πνεύματος.
Ένας εκπρόσωπος της Tesco ενημερώνει ότι η πολιτική της εταιρείας είναι για όλα τα καταστήματα να ξεκινούν τις ουρές 6 μέτρα από τις βιτρίνες των καταστημάτων, διασφαλίζοντας ότι οι δείκτες των 2 μέτρων είναι σαφώς ορατοί. Υπάρχουν ενδείξεις που προειδοποιούν τους πελάτες για τις ουρές και, στα μεγαλύτερα καταστήματα, ευγενικό προσωπικό για να τακτοποιήσουν τις ουρές - και το πιο σημαντικό για να ευχαριστήσουν τους πελάτες για την υπομονή τους. Ένα μονόδρομο σύστημα εντός καταστημάτων και μια πολιτική «one in, one out» διασφαλίζει την τήρηση της κοινωνικής απόστασης. Περισσότερες ώρες με τα καταστήματα να είναι ανοιχτά ελαχιστοποιούν την ανάγκη για ουρές, Ενώ οι εργαζόμενοι σε υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης και έκτακτης ανάγκης μαζί με ευάλωτους και ηλικιωμένους πελάτες να εξυπηρετούνται πιο εύκολα και πιο γρήγορα.
Όλα αυτά μπορούν να προσφέρουν μια πολύ πιο αποτελεσματική εμπειρία αγορών από το συνηθισμένο. Μια κοινωνικά απομακρυσμένη ουρά κινείται πολύ πιο γρήγορα από μια κανονική ουρά - αυτό που στο παρελθόν ήταν ένα βήμα μπροστά είναι τώρα ένα βήμα 2 μέτρων.
Οι ουρές βέβαια δεν αποτελούν αγγλικό ή μόνο βρετανικό προνόμιο. Οι εν τάξει γραμμές έξω από τις αίθουσες ψηφοφορίας στην πολιτεία της Γεωργίας των ΗΠΑ, είναι μια σαφής απόδειξη ότι, ναι, και άλλοι άνθρωποι μπορούν να κάνουν με επιτυχία ουρά. Οι Ιάπωνες προφανώς βλέπουν τους Βρετανούς ως ερασιτέχνες. Μια viral εικόνα της Reddit δείχνει τους πελάτες σε μια ταϊλανδέζικη τράπεζα να σχηματίζουν μια εικονική ουρά με τις σαγιονάρες τους και να περιμένουν την αναμονή σε έναν πάγκο. Σε μικρά καταστήματα στην Ισπανία, είναι συνηθισμένο να φωνάζουν: "Quién es el último?" για να μάθειςποιος είναι ο τελευταίος στη σειρά, ένα σύστημα που επιτρέπει τους Ισπανούς να κάνουν το τσιγάρο τους χωρίς να χάσουν τη θέση τους στην ουρά. Κάτι τέτοιο είναι αρκετά οικείο και με τις ελληνικές ουρές – αν κι είμαστε λαός που μάλλον προτιμάει τα «νούμερα» από το να στέκεται ήσυχος στην ουρά του… ειδικά με μια ανεπτυγμένη νοοτροπία να θέλει ο καθένας να πάρει τη θέση του άλλου…
Ο Joe Moran, κοινωνικός ιστορικός και συγγραφέας του Queuing for Beginners, σημειώνει ότι οι ουρές είναι εκ φύσεως προσωρινές, οπότε δεν προσφέρονται πραγματικά σε συγκριτικές μελέτες. Ισχυρίζεται ότι είναι πραγματικά δύσκολο να πούμε αν οι Βρετανοί ήταν καλύτεροι στην ουρά από άλλα έθνη, απλώς και μόνο επειδή μια ουρά δεν αφήνει κανένα αποδεικτικό στοιχείο. Δεν μπορείς να κοιτάξεις σε ένα αρχείο για να μάθεις πόσο καλοί άνθρωποι ήταν στις ουρές το 1950. Και οι συμπεριφορές αλλά και τα κριτήρια είναι απίστευτα υποκειμενικά, ούτως ή άλλως.
Ιστορικά, υπήρξε μια συγκεκριμένη αύξηση στις παρατηρήσεις σχετικά με τους Βρετανούς και το φαινόμενο της ουράς κατά τη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου. Αυτή ήταν η στιγμή που θα μπορούσε να συμμετάσχει κανείς σε μια ουρά χωρίς να γνωρίζει τι ήταν για το οποίο περίμενε. Η ουρά δεν ήταν κάτι ασήμαντο, αλλά ένα κύριο χαρακτηριστικό της καθημερινής ζωής. Και μετά όπως γίνεται συνήθως η πραγματικότητα εμπλουτίστηκε με στοιχεία μυθοπλασίας.
Οι ιστορικοί του μέλλοντος πάντως και οι κοινωνιολόγοι φαίνεται ότι θα έχουν νέο υλικό προς μελέτη για τις ουρές το 2020 και λόγω κορωνοϊού. Κι ίσως δεδομένων των συνθηκών στο εδώ και τώρα να δεις κι εσύ με άλλα μάτια το κοινωνικό αυτό φαινόμενο κι όταν χρειαστεί να υπομείνεις στην ουρά σου μέχρι να έρθει η σειρά σου να σκέφτεσαι ότι είσαι μέρος μιας τεράστιας ανθρώπινης αλυσίδας κι ας ήταν αυτό η μόνη δυσάρεστη συνέπεια της πανδημίας…
