Ένας χρόνος πανδημίας, και δεν θα αντέχαμε ούτε μια μέρα χωρίς Τέχνη
Ένα χρόνο μετά, κι όσο αν σου ‘χει λείψει η αγκαλιά, το φιλί και το χάδι, όσο κι αν κουράστηκες με τη μάσκα και τις αποστάσεις, άλλο τόσο σου λείπουν οι ανοιχτοί χώροι τέχνης κι άλλο τόσο έχεις κουραστεί που δεν μπορείς να πας σε ένα θέατρο, σε μια συναυλία live σε μια γκαλερί.
Μπορεί να έχεις χορτάσει από την οθόνη σου ταινίες, θεατρικές παραστάσεις, μέχρι και εικονικές ξεναγήσεις στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου. Μπορεί να ξύπνησες τον καλλιτέχνη μέσα σου και να πήρες μέρος σε διάφορα πρότζεκτ, ακόμα και να έγινες η ίδια ένα έργο τέχνης ή να βρέθηκες μέσα σε ένα διάσημο πίνακα. Τίποτα ωστόσο δεν μπορεί να συγκριθεί με την απευθείας διάδραση με τους καλλιτέχνες και το έργο τους και το συναίσθημα που σου δημιουργεί το βίωμα της Τέχνης.
Όσο διαφορετική κι αν είσαι, όσο κι αν προσπάθησες να διαχειριστείς το lockdown με τον ιδιαίτερο δικό σου τρόπο, το σίγουρο είναι ότι δεν θα είχες καταφέρει να επιβιώσεις της καραντίνας αν δεν είχες την αμέριστη συμπαράσταση και την (υπερ)προσφορά της Τέχνης.
Στις μέρες και νύχτες εγκλεισμού που έφερε στη ζωή σου ο κορωνοϊός σε ανάγκασε να μείνεις σπίτι. Εκτός από σένα όμως κι εκατομμύρια άλλοι άνθρωποι αναγκάστηκαν να μείνουν σπίτι. Ανάμεσά τους και χιλιάδες καλλιτέχνες σε όλο τον κόσμο.
Θέατρα, κινηματογράφοι, συναυλιακοί χώροι, αίθουσες τέχνης ιδρύματα πολιτισμού έκλεισαν τις πόρτες τους στο κοινό και ταυτόχρονα άνοιξαν τις διαδικτυακές τους πύλες σε ολόκληρο τον κόσμο.
Από τη μια στιγμή στην άλλη, από την άνεση του καναπέ στο σαλόνι ή της ξαπλώστρας στη βεράντα σου, μέσα από την ασφάλεια της γρήγορης σύνδεσης και της οθόνης σου, είχες (και συνεχίζεις να έχεις) στη διάθεσή σου sold out θεατρικές παραστάσεις, χορευτικά δρώμενα, εικονικές ξεναγήσεις στα πιο διάσημα μουσεία, συναυλίες μέχρι και κλασικές όπερες από τη Λυρική σκηνή απευθείας στο σπίτι σου.
Οι άνθρωποι ωστόσο της τέχνης, παρόλο που κατέβαλαν κάθε προσπάθεια για να μείνουν ενεργοί και στις επάλξεις του χώρου που ο καθένας υπηρετούσε, συνεχίζοντας να προσφέρουν το έργο τους, έχουν μείνει ξεκρέμαστοι, απλήρωτοι και με το μέλλον τους να είναι περισσότερο δυσοίωνο από ποτέ.
https://www.instagram.com/p/CNrKcoqFtCO/
Στη χώρα μας όχι μόνο δεν προβλέπεται προς το παρόν καμιά οδηγία ή κίνηση προκειμένου ο κόσμος της Τέχνης να επιστρέψει στην πρότερη «κανονικότητά» του, αλλά δεν υπήρχε και καμία μέριμνα για να αποζημιωθούν ή να πληρωθούν οι καλλιτέχνες για όσο διάστημα δεν μπορούν λόγω της πανδημίας να ασκήσουν τα καθήκοντά τους. Έπρεπε να υπάρξουν διαμαρτυρίες, πορείες, συμπαράσταση του κόσμου για να υπάρξει μια στοιχειώδη έστω μέριμνα. Ωστόσο δεν αρκεί.
Από τις πρώτες μέρες της καραντίνας μέχρι και σήμερα ο κόπος και το αποτέλεσμα πολλών καλλιτεχνικών προσπαθειών είτε ως ήδη «έτοιμων» έργων είτε ως πρωτοβουλιών που λάμβαναν χώρο σε πραγματικό χρόνο, ηθοποιοί, χορευτές, τραγουδιστές, performers, εικαστικοί, έμειναν σε επαφή και ακούραστοι εργάτες της τέχνης τους φροντίζοντας αν όχι για τον άρτο (τον περιούσιο) αλλά για τα «θεάματα» χωρίς ωστόσο κανείς να έχει φροντίσει για τον δικό τους άρτο και το πώς θα συνεχίζουν οι άνθρωποι αυτοί να βγάζουν το ψωμί τους.
Οι καλλιτέχνες πρωτοστατούν χρόνια τώρα σε δράσεις και κινήματα προσφέροντας πολλές φορές τα έσοδα παραστάσεων, συναυλιών και πολλών άλλων εκδηλώσεων, παρακινώντας με το παράδειγμά τους και μέσα από το βήμα που διαθέτουν στην εξασφάλιση και την αξιοποίηση μεγάλων χρηματικών ποσών που δίνονται σε οργανώσεις, φορείς ή ευπαθείς ομάδες που τα έχουν ανάγκη. Πρόσφατα δοκιμάστηκαν και δοκιμάζονται ακόμα περισσότερο με τις αποκαλύψεις του δικού τους #metoo, που το διαχειρίζονται με περίσσιο θάρρος και γίνεται μια ουσιαστική προσπάθεια ξεσκαρταρίσματος του καλλιτεχνικού χώρου.
Αυτή τη στιγμή, ωστόσο, οι καλλιτέχνες εντάσσονται στις ευπαθείς ομάδες, με τον κορωνοϊό να πλήττει με ορατό και αόρατο τρόπο το παρόν και το μέλλον τους. Τα ερωτήματα που προκύπτουν κι εναγωνίως ψάχνουν απάντηση είναι αρκετά. Τα σημαντικότερα ωστόσο θα μπορούσαν να συμπυκνωθούν στα εξής: πότε θα ανοίξουν πάλι τα θέατρα, οι συναυλιακοί χώροι, τα σινεμά, οι γκαλερί; Πώς θα πληρωθούν και πώς θα ζήσουν οι καλλιτέχνες όσο καιρό δεν έχουν πρόσβαση στο επάγγελμά τους. Πόσοι καλλιτέχνες θα έχουν πλέον τη δυνατότητα να βιοπορίζονται από την τέχνη τους και πόσοι καλλιτέχνες από επαγγελματίες θα αναγκαστούν να βιώσουν έναν εξαναγκασμό στον ερασιτεχνισμό. Το κοινό θα σταθεί στο πλευρό τους; Θα αλλάξει στάση και συμπεριφορά ο κόσμος που έμαθε αυτό το διάστημα η τέχνη να του προσφέρεται απλόχερα, δωρεάν κουνώντας απλώς το δαχτυλάκι του για να πατήσει enter/play ή pause και για να σκρολάρει τσεκάροντας απλώς τις άφθονες επιλογές που έχει στη διάθεσή του;
https://www.instagram.com/p/CMJ_VE-ARTB/
Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά πρέπει να οδηγήσουν σε έναν ώριμο και ουσιαστικό διάλογο. Η πολιτεία πρέπει να αναλάβει αφενός το μερίδιο ευθύνης του αλλά κι ο κόσμος αφετέρου πρέπει να δείξει έμπρακτα τη συμπαράστασή του.
Η τέχνη για πολλούς ανθρώπους δεν είναι ένα απλό χόμπι. Δεν είναι μια δραστηριότητα ελεύθερου χρόνου. Είναι επάγγελμα και στάση ζωής. Είναι η ζωή τους και τα προς το ζην τους. Έχουν δαπανήσει χιλιάδες ώρες σπουδών, προετοιμασίας, εξαντλητικών προβών για να προσφέρουν στον καθένα μας το αποτέλεσμα του κόπου τους.
Αυτές τις μέρες οι καλλιτέχνες έμειναν σπίτι τους αλλά βρήκαν τον τρόπο να σου κρατήσουν παρέα και να σε ψυχαγωγήσουν όσο έμενες κι εσύ σπίτι σου. Δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς τέχνη και χρειάζεσαι την τέχνη για να ζήσεις. Όμως κι η τέχνη χρειάζεται εσένα! Κι αν κάτι –μεταξύ άλλων– μας έμαθε αυτός ο ιός είναι πώς να κρατάμε αποστάσεις ασφαλείας αλλά να παραμένουμε σε επαφή, πώς να είμαστε απομονωμένοι αλλά να συνεχίζουμε να είμαστε συνδεδεμένοι, πώς να είμαστε μακριά αλλά να μένουμε ενωμένοι.
Στο διάστημα της κοινωνικής απομόνωσης ζήσαμε (κάποιες φορές ήδη επί δύο ή σε άλλες περιπτώσεις ετοιμαζόμαστε για την δεύτερη επέτειο) την Παγκόσμια Μέρα Θεάτρου με κλειστά θέατρα. Την Παγκόσμια Μέρα βιβλίου με κλειστά βιβλιοπωλεία και κλειστές βιβλιοθήκες – ωστόσο μπορούσες να αγοράσεις βιβλία μέσω του διαδικτύου, οι εκδοτικοί οίκοι συνέχιζαν το εκδοτικό τους πλάνο και τα βιβλιοπωλεία προσπαθούσαν να μείνουν ενεργά παρά τα κατεβασμένα στόρια όσο μπορούσαν… Γιορτάσαμε ωστόσο και την Παγκόσμια Μέρα Χορού με κλειστές σκηνές και σήμερα τηΔιεθνή Μέρα Τζαζ θα την τιμήσουμε σε κατ’ ιδίαν dj sets κι όχι με συναυλίες. Ακόμα και στις 21 Ιουνίου που είναι η Παγκόσμια Μέρα Μουσικής δεν προβλέπεται να γιορτάσουμε με μουσικά δρώμενα. Τα καλοκαιρινά συναυλιακά φεστιβάλ αλλά και τα μεγάλα πολιτιστικά φεστιβάλ ακυρώνονται το ένα μετά το άλλο…
Όμως η Τέχνη δεν είναι μια απλή παγκόσμια μέρα που καλούμαστε να τιμήσουμε στο όνομα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η τέχνη είναι αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού μας και της ανθρώπινης ύπαρξης ούτε ένα φεστιβάλ με ημερομηνία λήξης.
In art we trust… καλούμαστε να δείξουμε έμπρακτα στους καλλιτέχνες τη στήριξή μας. Να βρεθούμε στο πλευρό τους. Γιατί άλλωστε δεν υπάρχει πιο ευγενική τέχνη από αυτή της προσφοράς – κι αυτή μπορούμε να την ασκήσουμε όλοι! Χωρίς την Τέχνη η ζωή θα ήταν απλώς επιβίωση και θα απουσίαζαν όλα όσα την κάνουν όμορφη και ουσιαστική!
