Μια ανασκόπηση στις σημαντικότερες κινηματογραφικές απόπειρες που μίλησαν για τη νέα γενιά της εποχής τους.
Η κινηματογραφική απεικόνιση της ψυχολογίας της εκάστοτε νεανικής κουλτούρας, πάντα ήταν δύσκολο σινεφίλ στόιχημα. Ο χρόνος σύλληψης, υλοποίησης και διανομής των ταινιών, στερούσε από την κινηματογραφική βιομηχανία τα αντανακλαστικά για μια πραγματική απεικόνιση, σε σχέση με το rock. Η μεγάλη ηλικία των σκηνοθετών (μετά τα 30 γίνονται τα πρώτα βήματα) πάλι αφαιρούσε από τον παρεμβατικό λόγο στο youth culture, τουλάχιστον σε σχέση με τους 20χρονους punks ή ravers που έπαιρναν σβάρνα τα clubs.
Στην ταινία Me and Earl and the Dying Girl, η οποία έρχεται μετά βαΐων και κλάδων από το φεστιβάλ του Σάντανς, οι πρωταγωνιστές είναι έφηβοι που δεν έχουν απαραίτητα επαφή με την εποχή τους. Πρόκειται για αυθεντικούς ονειροπόλους που ο ψυχισμός τους πάλλεται ανάμεσα στα ερεθίσματα που λαμβάνει από την (ακόμα) αθώα ματιά τους, αλλά και τη φετιχιστική σχέση τους με την pop κουλτούρα του παρελθόντος, σαν μοναδική έξοδο κινδύνου από καταστάσεις που δεν κατανοούν και δεν θέλουν να τους απασχολήσουν. Είναι νέοι άνθρωποι που ακροβατούν καθημερινά ανάμεσα στην αφέλεια και στην πρώιμα κατακτημένη σοφία τους.
Ο Κρεγκ, ο ήρωας του Me and Earl and the Dying Girl, αναπαριστά αριστουργήματα του κινηματογράφου σε αυτοσχέδια no-budget remake. Oι ταραχώδεις πτυχές της ενηλικίωσης και της αλλοτριωμένης καθημερινότητας του, εξοστρακίζονται σε φαντασιώσεις βουτηγμένες στην κινηματογραφική μυθολογία. Σωσίβιο και αντίβαρο στη διαδικασία είναι η Ρέιτσελ, ένα σκληραγωγημένο και αινιγματικό κορίτσι, που με τη μπλαζέ συμπεριφορά της οριοθετεί ένα συναισθηματικό τερέν, δεν χωράει άνθρωπος.
Το Me and Earl and the Dying Girl είναι μια απλή ιστορία αλλά διαθέτει ασυνήθιστη χάρη και αναδεικνύει αυτή την αναλογική γοητεία στη σημειολογία της. Αυτό που προκύπτει είναι περισσότερο ένα μεταμοντέρνο σινεφίλ δράμα ενηλικίωσης που πιάνει με γοητευτικό τρόπο την γενιά που ακμάζει σήμερα και απαρτίζει τα «νεανικό κοινό» για τους ανίδεους μαρκετίστες, που δεν μπορούν να κάνουν ούτε βήμα προς τον εγκέφαλο αυτών των παιδιών.
Για όσους νομίζουν ότι η εφηβεία που απεικονίζεται σε καλοζωισμένα first world problems των “Gilrs” και σε ταινίες τύπου “Easy A” ή “American Pie”, αλλά και σε σωρούς από «νεανικές» σειρές με “σκιρτήματα στα θρανία” είναι… καθαρά επιστημονική φαντασία (αλλιώς τα θυμόμαστε τα πράγματα).
Καλό, χρυσό το Me and Earl… αλλά η ταινία που θα αφήσει αποτύπωμα αυτή τη δεκαετία δεν ήρθε ακόμα.
Για όσο την περιμένουμε, ακολουθεί μια απόπειρα να ξεχωρίσω τη μια ταινία για κάθε δεκαετία, που περιέγραψε καλύτερα και πιο ουσιαστικά τη νέα γενιά της «εποχής της» τη στιγμή που συνέβαινε και όχι σαν μετέπειτα απολογισμό (24 Hour Party People). Όπως δηλαδή το κατάφερε το Social Network. Ταινίες που είχαν τα αντανακλαστικά να μιλήσουν πιο γρήγορα και άμεσα για τα trend και τη ψυχολογική διάσταση των teenager της κάθε δεκαετίας. Που κατέγραψαν καλύτερα τον τρόπο ζωής τους και πιθανόν να επηρέασαν άμεσα τη κουλτούρα τους, ξεκινώντας από τη δεκαετία του 50.
Από τα mix tapes του High Fidelity (2000) μέχρι τα friend requests του Social Network (2010), από το grunge των Singles (1992) μέχρι την electronica του Trainspotting (1996) και από τους slackers του Suburbia (1996) μέχρι τους hipsters του Garden State (2004)…
Δύσκολο εγχείρημα και πολύ «απλωμένο» θεματικά. Ενστάσεις δεκτές.
H δεκαετία του 50
Επαναστάτης Χωρίς Αιτία / Rebel Without A Cause (1955)
Σκηνοθεσία: Nicholas Ray
Those youngsters: Η απαρχή της «live fast, die young» ιδεολογίας. Οι πιτσιρικάδες αποταυτίζονται για πρώτη φορά από την ιδέα των γονιών τους περί διασκέδασης και αποκτούν δική τους. Έχουν πια το δικό τους κώδικα και αποκτούν το δικαίωμα να μην ξέρουν απαραίτητα τι θέλουν να κάνουν με τη ζωή τους. Το soundtrack της ζωής τους σιγά-σιγά εμποτίζεται με rock’n’roll και ετοιμάζονται να συγκρουστούν με το συντηρητικό οικογενειακό πλαίσιο που τους πνίγει. Το τέλος της προαστιακής αθωότητας.
Οι εκφραστές: Η απόλυτη ενσάρκωση του rock icon μέσα από το βλέμμα του James Dean. Με μια ερμηνεία που τον κάνει να μοιάζει σαν να νοιώθει άβολα μέσα στο ίδιο του το σώμα. Η αρχή της «μεθόδου»… Ο Nicholas Ray χτίζει το πρώτο πορτραίτο επαναστάτη έφηβου που το κοινό μπορούσε να συνδεθεί και να κατανοήσει. Ανυπολόγιστη η επιρροή στη μετέπειτα pop κουλτούρα.
H δεκαετία του 60
Ο Πρωτάρης / The Gratuate (1967)
Σκηνοθεσία : Michael Nichols
Those youngsters: Λίγο μετά το καλοκαίρι της αγάπης, ακριβώς τη στιγμή που η σεξουαλική επανάσταση ήταν ένα καζάνι που «κόχλαζε». Απόλυτο communication breakdown μεταξύ παλιάς και νέας γενιάς. Η ερωτική επιθυμία και η δύναμη του έρωτα είναι οδηγός ζωής και προνόμιο των νέων που πρέπει να απογαλακτιστεί από τα χρηστά ήθη των νυκοκυραίων – baby boomers, στο peak μιας δεκαετίας που όλα έμοιαζαν πιθανά.
Οι εκφραστές : Η Mrs Robinson είναι η κινηματογραφική μορφή που φταίει για πολλά κατοπινά σεξουαλικά συμπλέγματα σε όσους αγάπησαν με πάθος την ταινία. Ο Hoffman κάνει το breakthrough ρόλο του και γίνεται είδωλο για την καταπιεσμένη ερωτικά mainstream νεολαία του 60, που έψαχνε απαντήσεις.
H δεκαετία του 70
Κάρι / Carrie (1976)
Σκηνοθεσία: Brian De Palma
Those youngsters: H εκδίκηση των νεαρών παρείσακτων. Η απάντηση των ανυπεράσπιστων un-cool και «διαφορετικών» νέων απέναντι στις απανταχού beauty queens και τους παιδαράδες του κολεγίου. Η Prom Night θα βαφτεί με αίμα. Μια ελεγειακή προειδοποίηση στη νέο-συντηρητική γενιά που γεννιέται μετά τις στάχτες των 60’s.
Οι εκφραστές : Ο Brian De Palma διασκευάζει ένα πρώιμο βιβλίο του Stephen King, γεμίζοντάς το με ψυχαναλυτικές διαστάσεις και βάζοντας κοινωνικό σχόλιο στην μεταφυσικές ιδιότητες της μικρής Carrie – μια σεναριακή πτυχή που δεν απασχόλησε τους fans των ταινιών τρόμου.
H δεκαετία του 80
Μπρέκφαστ Κλαμπ / Breakfast Club (1985)
Σκηνοθεσία : John Huges
Those youngsters : Οι «μαθητές του «τελευταίου θρανίου» όπως πολύ ρατσιστικά τους αποκαλούσαν οι καθηγητές. Τα στερεότυπα / φαντάσματα του λυκείου. Ο αλήτης, η όμορφη, το φυτό, ο σπασίκλας και ο χαβαλές. Η τιμωρία θα λειτουργήσει διαφορετικά και τα σχολικά στερεότυπα θα «αποκαλυφθούν» μπροστά μας. Η εποχή που το «Another Brick in the Wall» είχε μια κάποια σημασία. Το πιο χαριτωμένο κωλοδάχτυλο στο αυταρχικό σχολικό περιβάλλον.
Οι εκφραστές: Είναι δύσκολο για κάποιον που μεγαλώνοντας έτυχε να δει το Breakfast Club να μη τη λατρέψει για πάντα. Ο John Huges δημιουργεί ολόκληρη σχολή ταινιών, βάζοντας πέντε μαθητές να συνυπάρχουν σε τιμωρία για πολλές ώρες. Είναι άγνωστοι μεταξύ τους και μέχρι να βγουν θα έχουν ανοίξει τις καρδιές τους, θα είναι το Breakfast Club και θα είναι για πάντα φίλοι μας μας. Το κομμάτι Don’t you forget about me πήρε διαστάσεις που πιθανόν δεν φιλοδοξούσε.
H δεκαετία του 90
Νέοι, Ωραίοι και Άνεργοι / Reality Bites (1994)
Σκηνοθεσία : Ben Stiller
Those youngsters: Με μια λέξη «η γενιά του MTV». Η πρώτη γενιά μετά το συντηρητισμό των 80’s και η τελευταία που δεν θα έχει κινητά τηλέφωνα. Όταν η φιλία και ο έρωτας ήταν έννοιες υπαρκτές και οργανικές. Η πρώτη γενιά που ψάχνει να βρει δουλειά, κάπου μεταξύ των ταμείων των πολυκαταστημάτων για το νοίκι και στα αναπτυσσόμενα Media για το μεράκι. Όταν ακόμα ο συμβιβασμός ήταν βρώμικη λέξη. Όταν ακόμα ήταν cool να είσαι slacker…
Οι εκφραστές : Μπορούμε μόνο να ζηλέψουμε πια τους ήρωες στη σκηνή που χορεύουν το My Sharona στο βενζινάδικο και να κάνουμε τους δικούς μας συσχετισμούς με τις αναμνήσεις μας. Αυτοί ήταν και παραμένουν οι τελευταίοι που έσπασαν τα μούτρα τους με στυλ. Οι τελευταίοι που υπήρξαν αυτοκαταστροφικοί γιατί δεν μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά και όχι γιατί πουλούσε το σκάνδαλο.
H δεκαετία του 2000
Φαντάσματα Εφηβείας / Ghost World (2001)
Σκηνοθεσία : Terry Zwigoff
Those youngsters: Τα freaks των 90’s πέθαναν, ζήτω τα νέα freaks. Γνήσια παιδιά μιας γενιάς «άδειας» συναισθηματικά και υπερεκτεθειμένης στην πληροφορία. Τα pro-emo, συναισθηματικά nerdy των noughties που μόνη κατοικία είχαν το “my space”, είναι «μουδιασμένα» από τα εναλλασσόμενα νεανικά trend και το reality TV, προτιμούν να παρακολουθούν ζωές περίεργων τύπων –απολιθώματα μια άλλης εποχής- παρατηρώντας τους σαν αξιοπερίεργα, με τα βινύλια, την αυτοσχέδια μόδα και τις περίεργες συνήθειές τους…
Οι εκφραστές: Μια από τις πιο όμορφες ταινίες της περασμένης δεκαετίας που βρίθει από αναφορές που κάνουν γκελ σε όσους έχουν γαλουχηθεί στην pop κουλτούρα. Από τα τελευταία πραγματικά indie classics που διαθέτει μοναδικότητα.
