Ακόμα ένα «άδειασμα» Κεραμέως από τις Επιτροπές Ισότητας των Φύλων (ΕΙΦ) των 21 Πανεπιστημίων της χώρας
Αν και γυναίκα, η κ.Νίκη Κεραμέως δεν φρόντισε να περιλάβει διατάξεις για την ισότητα των φύλων στο αμφισβητούμενο από ολοένα και περισσότερους νομοσχέδιό της για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση!
Και να σκεφτεί κανείς ότι μόλις πριν περίπου 3 μηνές, με την ευκαιρία της ημέρας της γυναίκας, η κ.Κεραμέως είχε δηλώσει: «Εύχομαι να έρθει γρήγορα ο καιρός που δεν θα χρειάζεται να γιορτάζουμε πια την Ημέρα της Γυναίκας, γιατί τα κεκτημένα και η ισορροπία μεταξύ των φύλων θα είναι δεδομένα και δεν θα χρειάζεται πλέον καμία υπόμνηση, καμία ιδιαίτερη προσπάθεια, καμία ειδική ημέρα». Να όμως που χρειάζεται.
Το γεγονός δεν έμεινε απαρατήρητο. Ετσι, μετά απο το ισχυρό διεθνές «ράπισμα» που εισέπραξε χτες η υπουργός Παιδείας από εκατοντάδες ξένους πανεπιστημιακούς, αλλά και τα αλλεπάλληλα αδειάσματα από Συγκλήτους των ΑΕΙ, μεμνονωμένους πανεπιστημιακούς και τους φοιτητές, χτες την «άδειασε» και το Δίκτυο Επιτροπών Ισότητας των Φύλων των ΑΕΙ!Δεν ήταν βέβαια η πρώτη αντίδραση. Ηδη, στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο, έχουν αναρτηθεί παρατηρήσεις για την παντελή αδιαφορία του σχετικά με την ισότητα των φύλων στον ακαδημαϊκό χώρο.
Μάλιστα, το Δίκτυο παρατηρεί ότι στο σχέδιο νόμου παρατηρείται και γλωσσικός σεξισμός, με τη γενικευτική χρήση του αρσενικού φύλου για άτομα διαφορετικών φύλων. Δηλαδή, το αρσενικό φύλο εμφανίζεται να εκπροσωπεί όλα τα φύλα, καθώς νομιμοποιείται να «ομιλεί» για λογαριασμό όλων (καθηγητές, φοιτητές, ερευνητές κ.ά.).
Καμία αναφορά σε παρενοχλήσεις, γονεϊκότητα, ποσόστωση
Παραθέτουμε ενδεικτικά, μια ανάρτηση από μέλος ΔΕΠ ελληνικού Πανεπιστημίου: «Αλγεινή εντύπωση προκαλεί η πλήρης απουσία ρητών αναφορών στο παράπτωμα της έμφυλης σεξουαλικής παρενόχλησης ή διάκρισης, από τις ενότητες που αφορούν το πειθαρχικό δίκαιο φοιτητών και μελών ΔΕΠ.
Επιπρόσθετα, η απουσία ρητών προβλέψεων που παρατείνουν τις προβλεπόμενες προθεσμίες στους χρόνους εξέλιξης και χρόνους σπουδών λόγω γονεϊκότητας ή κηδεμονίας τέκνων δημιουργεί ασφυκτικά πλαίσια γύρω από τα μέλη ΔΕΠ και τους φοιτητές που δημιουργούν οικογένειες. Για παράδειγμα, δεν προβλέπεται ούτε η παράταση των προθεσμιών εξέλιξης λόγω γονεϊκότητας, ούτε καν με χρήση άδειας ανατροφής τέκνου, με κίνδυνο μάλιστα όσοι είναι σε βαθμίδα επίκουρου με θητεία να απειλούνται με απώλεια της θέσης για την οποία έχουν αγωνιστεί 20+ έτη να κατακτήσουν.
Τα κριτήρια εκλογής ή και εξέλιξης μελών ΔΕΠ δεν κάνουν ρητές προβλέψεις για τη σύγκριση στα ακαδημαϊκά προσόντα μεταξύ υποψηφίων που διατηρούν ή όχι οικογένειες. Ούτε προβλέπεται κάποια έστω ελάχιστη ποσόστωση μεταξύ ανδρών/γυναικών στις νέες προσλήψεις, ώστε να δίνεται η δυνατότητα σε γυναίκες υποψηφίους να κρίνονται έναντι άλλων γυναικών, αφού όλοι γνωρίζουμε ότι είναι αδύνατο μια γυναίκα επιστήμονας να έχει την ίδια παραγωγικότητα και ευκαιρίες χρηματοδότησης με τους άνδρες συναδέλφους της. Το φαινόμενο είναι διεθνές και ιδιαίτερα έντονο στην Ελλάδα.
Αλλά ακόμα περισσότερο, φαίνεται να καταργείται ακόμα και αυτή η επιτροπή ισότητας των φύλων μέσα στα ΑΕΙ.Το πανεπιστήμιο παγκοσμίως είναι ήδη γνωστό ως ιδιαίτερα εχθρικό περιβάλλον για τους ανθρώπους με οικογένειες, λόγω των εξαντλητικών καθηκόντων και υποχρεώσεων που επιβάλλονται με διάφορους τρόπους στοχοθεσίας στα μέλη ΔΕΠ.
Ακόμα χειρότερα για τις γυναίκες, οι οποίες πρέπει να ανταγωνίζονται τους άνδρες συναδέλφους τους, έχοντας συνήθως και την ευθύνη των οικογενειών.Ίσως το υπουργείο ξεχνά, μέσα στον ενθουσιασμό του για την προσέλκυση χρηματοδοτήσεων και την «απελευθέρωση των ευκαιριών» που έχει στο μυαλό του ότι τα μέλη ΔΕΠ, διδάκτορες, φοιτητές και ερευνητές συνεχίζουν να είναι άνθρωποι, που δικαιούνται και πρέπει να έχουν ελεύθερο χρόνο να φροντίζουν τις οικογενειές τους και να εργάζονται σε ένα περιβάλλον που παρέχει ίσες ευκαιρίες και ασφάλεια για όλους.
Ανάμεσα σε όλα τα άλλα, όπως οι αμφίβολης δημοκρατικότητας προβλέψεις για τη διοίκηση, ή οι απαράδεκτες τεχνικές λεπτομέρειες και λάθη σε πολλά σημεία, ή οι εγγενείς αδικίες τις οποίες έρχεται να θεσμοθετήσει και να γιγαντώσει το νομοσχέδιο, όπως αυτά εντοπίζονται από πλείστους σχολιαστές, στέκομαι σε ένα μόνο σημείο: Την ισότητα των φύλων ως παράλειψη, που είναι αρκετή από μόνη της να καταδείξει ότι το νομοσχέδιο δεν έχει απολύτως καμία σύνδεση με την πραγματικότητα του πανεπιστημίου, ούτε ενδιαφέρεται στην ουσία να επιλύσει οποιοδήποτε από τα προβλήματά του, αλλά να επιβάλλει ιδεολογικές αντιλήψεις»
Για όλα αυτά, το Δίκτυο των Επιτροπών Ισότητας των Φύλων στα ΑΕΙ, κοινοποίησε στο υπουργείο την ακόλουθη ανακοίνωση με προτάσεις βελτίωσης του νομοσχεδίου ως προς το ζήτημα αυτό.
Όλη η ανακοίνωση
Βάσει του Ν. 4589/2019 (άρθρο 33), έχουν συσταθεί και λειτουργούν σε όλα σχεδόν τα ΑΕΙ της χώρας Επιτροπές Ισότητας των Φύλων (Ε.Ι.Φ.) ως συμβουλευτικά όργανα των Συγκλήτων και των Διοικήσεων των Σχολών και Τμημάτων των ΑΕΙ για την προώθηση της ισότητας σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας και σε όλες τις διαδικασίες της ακαδημαϊκής ζωής. Μια από τις σημαντικότερες αρμοδιότητες των Ε.Ι.Φ. είναι η εκπόνηση μεσοπρόθεσμων Σχεδίων Δράσης για την Ισότητα των Φύλων για κάθε ΑΕΙ.
Οι Ε.Ι.Φ έχουν ολοκληρώσει ή βρίσκονται στη διαδικασία ολοκλήρωσης των πρώτων Σχεδίων Δράσης για την Ισότητα των Φύλων (ΣΔΙΦ), τα οποία έχουν εγκρίνει ή πρόκειται σύντομα να εγκρίνουν οι Σύγκλητοι των Πανεπιστημίων. Σημειωτέον, ότι η εκπόνηση, υιοθέτηση και υλοποίηση των ΣΔΙΦ επιβάλλεται για τα πανεπιστήμια και τους ερευνητικούς φορείς της χώρας από την ευρωπαϊκή πολιτική έρευνας, δεδομένου ότι, σε πρώτο χρόνο, αποκλείονται από τη συμμετοχή στο νέο χρηματοδοτικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την έρευνα και την καινοτομία HORIZON Europe (2021-2027) όσα πανεπιστήμια και ερευνητικοί φορείς των χωρών της Ε.Ε. δεν διαθέτουν επίσημα εγκεκριμένα και εν ισχύ ΣΔΙΦ συγκεκριμένων προδιαγραφών. Σε δεύτερο χρόνο, προϋπόθεση για πρόσβαση στη χρηματοδότηση του HORIZON Europe θα αποτελεί η αποδεδειγμένη με στοιχεία υλοποίηση των δράσεων των εγκεκριμένων ΣΔΙΦ.
Θεωρώντας:
- ότι η πολιτική ισότητας των φύλων στην ανώτατη εκπαίδευση πρέπει όχι μόνο να συνεχιστεί αλλά και να αναβαθμιστεί,
- ότι ο θεσμικός ρόλος των Ε.Ι.Φ. είναι κομβικός για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση αυτής της πολιτικής εντός κάθε ΑΕΙ και
- ότι καμία κυβέρνηση δεν θα ήθελε να στερήσει τα ΑΕΙ της χώρας από τη χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση,
Προτείνουμε ανά κεφάλαιο του Σχεδίου Νόμου τα εξής:
Κεφάλαιο ΚΕ’ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ
Πρόταση: Ένταξη των Επιτροπών Ισότητας των Φύλων με κατοχύρωση ή και αναβάθμιση των σημερινών αρμοδιοτήτων τους.
Σύμφωνα με τον Ν. 4589/2019, η Ε.Ι.Φ. κάθε ΑΕΙ έχει τις εξής αρμοδιότητες:
α) εκπονεί σχέδια δράσης για την προώθηση και διασφάλιση της ουσιαστικής ισότητας στις εκπαιδευτικές, ερευνητικές και διοικητικές διαδικασίες του Ιδρύματος και καταρτίζει ετήσια έκθεση, την οποία υποβάλλει στη Σύγκλητο,
β) εισηγείται στα αρμόδια όργανα μέτρα για την προώθηση της ισότητας και την καταπολέμηση του σεξισμού,
γ) παρέχει ενημέρωση και επιμόρφωση στα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας σε θέματα σχετικά με το φύλο και την ισότητα,
δ) παρέχει υπηρεσίες διαμεσολάβησης σε περιπτώσεις καταγγελιών για διακριτική μεταχείριση ή παρενοχλητική συμπεριφορά,
ε) προωθεί την εκπόνηση Π.Μ.Σ. και τη διενέργεια σεμιναρίων και διαλέξεων που εστιάζουν στη μελέτη του φύλου,
στ) προωθεί την εκπόνηση μελετών και ερευνών σχετικά με θέματα που σχετίζονται με το πεδίο της αρμοδιότητάς της,
ζ) παρέχει συνδρομή προς θύματα διακρίσεων όταν καταγγέλλουν διακριτική μεταχείριση.
Κεφάλαιο ΚΔ’ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΩΝ ΑΝΩΤΑΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ
Πρόταση: Σύσταση Μονάδας Ισότητας των Φύλων και την ένταξή της στον Οργανισμό κάθε ΑΕΙ. Η Μονάδα Ισότητας των Φύλων θα πρέπει να υπάγεται διοικητικά στον/στην αρμόδιο/α αντιπρύτανη/ισσα για την πολιτική ισότητας του πανεπιστημίου, να καθοδηγείται από την Επιτροπή Ισότητας των Φύλων και να αποτελέσει τη διοικητική δομή που θα υποστηρίξει την Επιτροπή Ισότητας των Φύλων για την υλοποίηση των δράσεων του Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων (ΣΔΙΦ), που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές της.
Κεφάλαιο ΚΣΤ’ ΘΕΣΜΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ
- Άρθρο 224 Στρατηγικό Σχέδιο Ιδρύματος
Πρόταση: Ενσωμάτωση της εξής φράσης: «Το Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων που εκπονεί η Επιτροπή Ισότητας των Φύλων αποτελεί οργανικό μέρος του Στρατηγικού Σχεδίου Ιδρύματος και ενσωματώνεται σε αυτό μετά την έγκριση του από τη Σύγκλητο».
Κεφάλαιο ΚΒ’ ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΜΕΛΩΝ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ, ΕΙΔΙΚΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ, ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΥ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΟΥ ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΩΝ ΑΝΩΤΑΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ
- Άρθρο 180 Πειθαρχικά παραπτώματα - ποινές
Πρόταση: Ενσωμάτωση της σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης ως διακριτών παραπτωμάτων, σύμφωνα με τα οριζόμενα από την κείμενη νομοθεσία (Ν. 4531/2018 και 4808/2021) κατόπιν κύρωσης των Διεθνών Συμβάσεων Κωνσταντινούπολης και Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΣΕ 190).
Κεφάλαιο ΚΓ’ ΠΕΙΘΑΡΧΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΦΟΙΤΗΤΩΝ
- Άρθρο 197 Πειθαρχικά παραπτώματα
Πρόταση: Ενσωμάτωση της σεξουαλικής βίας και παρενόχλησης ως διακριτών παραπτωμάτων, σύμφωνα με τα οριζόμενα από την κείμενη νομοθεσία (Ν. 4531/2018 και 4808/2021) κατόπιν κύρωσης των Διεθνών Συμβάσεων Κωνσταντινούπολης και Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΣΕ 190).
ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΝΟΜΟΥ
Στο σχέδιο νόμου παρατηρείται γλωσσικός σεξισμός, με τη γενικευτική χρήση του αρσενικού φύλου για άτομα διαφορετικών φύλων. Δηλαδή, το αρσενικό φύλο εμφανίζεται να εκπροσωπεί όλα τα φύλα, καθώς νομιμοποιείται να «ομιλεί» για λογαριασμό όλων (καθηγητές, φοιτητές, ερευνητές κ.ά.).
Πρόταση: Αναδιατύπωση του σχεδίου νόμου με χρήση συμπεριληπτικής ως προς το φύλο γλώσσας με βάση την κείμενη νομοθεσία (Ν.4604/2019, άρθρα 12 και 14) και τη σύσταση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη και την καταπολέμηση του σεξισμού CM/REC (2019).
ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΣΔΙΦ
Η υλοποίηση των ΣΔΙΦ απαιτούν τόσο ανθρώπινους όσο και χρηματοδοτικούς πόρους. Η σύσταση της Μονάδας Ισότητας των Φύλων, που προτείνουμε ανωτέρω, αποσκοπεί στην εξασφάλιση των ανθρώπινων πόρων.
Πρόταση: Να εξασφαλιστεί άμεσα η χρηματοδότηση των ΑΕΙ για την υλοποίηση των ΣΔΙΦ, είτε μέσω του κρατικού προϋπολογισμού είτε μέσω του ΕΣΠΑ.
Οι Επιτροπές Ισότητας των Φύλων (ΕΙΦ) των ΑΕΙ:
- Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ)
- Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ)
- Διεθνές Πανεπιστήμιο
- Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (ΔΠΘ)
- ΕΑΠ (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο)
- Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ)
- Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ)
- Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο
- Ιόνιο Πανεπιστήμιο
- Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ)
- Πανεπιστήμιο Αιγαίου
- Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής
- Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
- Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
- Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
- Πανεπιστήμιο Μακεδονίας (ΠΑΜΑΚ)
- Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
- Πανεπιστήμιο Πατρών
- Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
- Πολυτεχνείο Κρήτης
- Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Στο Δίκτυο συμμετέχει και η Ελληνική Εταιρεία Γυναικών Πανεπιστημιακών (ΕΛΕΓΥΠ) η οποία και συνυπογράφει.
