Η ανακοίνωση των εξωτερικών υποψήφιων επιβεβαίωσε πως το μοντέλο διοίκησης που επέβαλε η κυβέρνηση δεν έχει καμία σχέση με τον εκπαιδευτικό και κοινωνικό ρόλο των ΑΕΙ. Όπως δεν έχει σχέση με την ακαδημαϊκή αποστολή τους, αλλά και την ιστορία τους.
Ενα βήμα πιο κοντά στο Πανεπιστήμιο-Επιχείρηση, φέρνουν τα Ελληνικά ΑΕΙ οι εκλογές για την ανάδειξη Συμβουλίων Διοίκησης που βρίσκονται σε εξέλιξη σε 10 ιδρύματα και του χρόνου θα διεξαχθούν και στα υπόλοιπα.
Οι νέες διοικήσεις των ΑΕΙ, θα αποτελούνται από 6 εσωτερικά μέλη (απο τα οποία θα προέλθει και ο Πρύτανης) και 5 εξωτερικά, τα οποία επιλέγονται μεταξύ «προσωπικοτήτων». Ποιών προσωπικοτήτων όμως;
Πολλοί πανεπιστημιακοί θεωρούν καταστροφικό αυτό το νέο (αλλά ουσιαστικά παλιό, καθώς πρόκειται για επαναφορά του «μοντέλου Διαμαντοπούλου» σε πιο δυσμενή εκδοχή) τρόπο διοίκησης των ΑΕΙ. Αναμεσά τους ο σύλλογος μελών ΔΕΠ του Πανεπιστήμιου Αιγαίου που κάλεσε χτες τους πανεπιστημιακούς σε αποχή από την ψηφοφορία για την ανάδειξη μελών του Συμβουλίου:
«Το συγκεκριμένο μοντέλο διοίκησης προβλέπει ένα Συμβούλιο που θα λειτουργεί με πλήρη αδιαφάνεια, χωρίς την παραμικρή λογοδοσία και έλεγχο από την κοινότητα, που θα χειρίζεται και θα αποφασίζει για τα επόμενα 4 χρόνια, στην κυριολεξία εν λευκώ, όλα τα θέματα, που αφορούν στα Τμήματά μας και στο Ίδρυμα, και το κυριότερο πρόκειται για την εκλογή ενός οργάνου που τα μέλη του θα μπουν επικεφαλής στην εφαρμογή των βασικών κατευθύνσεων του Νόμου Κεραμέως», αναφέρει μεταξύ άλλων.
Ας δούμε την περίπτωση των υποψηφιοτήτων για Εξωτερικά μέλη στο Συμβούλιο Διοίκησης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για να πάρουμε μια ιδέα του τι έρχεται. Αντίστοιχες περιπτώσεις υποψηφιοτήτων βέβαια βρίσκει κανείς και σε άλλα ιδρύματα
Οπως αναφέρει το Παρατηρητήριο για την Παιδεία , η ανακοίνωση των εξωτερικών υποψήφιων επιβεβαίωσε πως το μοντέλο διοίκησης που επέβαλε η κυβέρνηση δεν έχει καμία σχέση με τον εκπαιδευτικό και κοινωνικό ρόλο των ΑΕΙ. Όπως δεν έχει σχέση με την ακαδημαϊκή αποστολή τους, αλλά και την ιστορία τους. Τα βιογραφικά της πλειοψηφίας των υποψηφίων φανερώνουν με τρόπο χειροπιαστό τις επιδιώξεις των νομοθετών.
Πίσω από τις πομπώδεις εξαγγελίες και τον άτοπο στόμφο των κυβερνητικών στελεχών περί εξωστρέφειας, ανάπτυξης της τριτοβάθμιας και σύνδεσης με την οικονομία, ξεπροβάλλει ένας ιδιοκτήτης ποδοσφαιρικής ομάδας, ένας περιφερειάρχης, ο γενικός διευθυντής της ΕΨΑ, ένας συνεργάτης βουλευτή και τοπικός κομματάρχης της ΝΔ, ένας μεταλλέμπορας, η νεοδημοκράτισσα πρόεδρος του ΤΕΕ Μαγνησίας, ένα στέλεχος από τα «Ελληνικά Πετρέλαια» και μια οικονομολόγος στο ΔΣ εταιρείας ψηφιακού τζόγου.
Μεταξύ των υποψηφίων, συνταξιούχοι πανεπιστημιακοί και 3-4 ενεργοί καθηγητές με αξιόλογο ακαδημαϊκό-ερευνητικό προφίλ, που δυστυχώς δε φαίνεται να αρκούν για να αλλάξουν την τοπική μικροπολιτική ατμόσφαιρα. Αναλυτικά:
Ο περιφερειάρχης
Ο Κώστας Αγοραστός, περιφερειάρχης Θεσσαλίας και πρώην βουλευτής Λάρισας της ΝΔ, αποτελεί μια από τις εμβληματικές υποψηφιότητες για το Συμβούλιο Διοίκησης, πηγαίνοντας σε άλλο επίπεδο τις… συνέργειες μεταξύ τοπικής αυτοδιοίκησης και πανεπιστημίου. Μάλιστα σε προεκλογικού τύπου δηλώσεις για την υποψηφιότητά του, τόνισε ότι η Περιφέρεια Θεσσαλίας συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο ειδικά στο θέμα μελετών για έργα υποδομής, και άρα πρέπει να έχει εικόνα και ήχο για το τι γίνεται ακριβώς στο πανεπιστήμιο.
Ο ιδιοκτήτης της ΑΕΛ και πολυεπιχειρηματίας
Ο Αχιλλέας Νταβέλης, οδοντίατρος στο επάγγελμα, αγόρασε πρόσφατα την ποδοσφαιρική ομάδα της Λάρισας από τον Αλέξη Κούγια. Είναι επίσης πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του Κέντρου Αποκατάστασης & Αποθεραπείας ANIMUS, συνιδιοκτήτης στην εταιρεία παραγωγής μασκών Larisa Face Cover και πρόεδρος του δημοσιογραφικού ομίλου 21admedia, ο οποίος περιλαμβάνει τηλεοπτικό κανάλι, εφημερίδα, site και ραδιοφωνικό σταθμό.
Οι υπόλοιποι υποψήφιοι από την αγορά
Υποψήφια για μια θέση στο Συμβούλιο Διοίκησης του πανεπιστημίου Θεσσαλίας είναι και η Νάνσυ Καπούλια, πολιτικός μηχανικός, πρόεδρος του ΤΕΕ Μαγνησίας και υποψήφια δήμαρχος Βόλου με τη στήριξη της Νέας Δημοκρατίας. Παρόμοια, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΨΑ ΑΕ Μιχάλης Τσαούτος και ο διευθύνων σύμβουλος της «Μεταλλεμπορική – Θωμάς Μακρής ΑΕ & Shelter AE» Αθανάσιος Μακρής.
Ενδιαφέρουσα υποψηφιότητα για τη διοίκηση του πανεπιστημίου αποτελεί και η Αδαμαντίνη (Ντίνα) Λάζαρη, η οποία κατέχει θέση στο ΔΣ της Intracom και της Intralot, είναι σύμβουλος στο ΔΣ της αγγλικής εταιρείας Domius Capital Advisors LLP, ενώ έχει διατελέσει μέλος σε διοικητικά συμβούλια επιχειρήσεων και οργανισμών (πχ: Όμιλος Χρηματιστηρίου Αθηνών, Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης). Έχει επίσης υποδιοικήτρια τράπεζας και ειδική συνεργάτης στο οικονομικό γραφείο του πρωθυπουργού (1983-1989 και 1994-1999). Τον Ιούλιο του 2022 ανέλαβε θέση στο ΔΣ του Υπερταμείου.
Και ένας υποψήφιος από το κομματικό μητρώο
Ο Σωτήρης Μπούσδρας, συνεργάτης της βουλευτού Ασημίνας Σκόνδρας και κομματάρχης της ΝΔ στην Καρδίτσα θέτει κι αυτός υποψηφιότητα για μια θέση στο Συμβούλιο Ιδρύματος. Άλλωστε όπως αναφέρουν τοπικά δημοσιεύματα: «Ο Σωτήρης, παλιό κομματικό στέλεχος και συνεργάτης της Ασημίνας, ετοιμάζεται για υψηλή κυβερνητική θέση. Με άκρες και κονέ στην Αθήνα δικαιούται σίγουρα μια τέτοια θέση».
Νέοι ορίζοντες (;) στα ΑΕΙ
Ο νόμος 4957/2022 (Νέοι Ορίζοντες) ορίζει πως τα ΑΕΙ διοικούνται από μια υπερσυγκεντρωτική και ολιγαρχική δομή, η οποία περιλαμβάνει το Συμβούλιο Διοίκησης, τη Σύγκλητο, τον Πρύτανη, τους Αντιπρυτάνεις και τον Εκτελεστικό Διευθυντή (άρθρο 7).
Τα Συμβούλια Διοίκησης είναι 11μελή και συγκεντρώνουν όλες τις βασικές λειτουργίες των ΑΕΙ, αποδυναμώνοντας πλήρως τον αποφασιστικό και στρατηγικό ρόλο της Συγκλήτου. Απαρτίζονται από 6 εσωτερικά εκλεγμένους καθηγητές του εκάστοτε πανεπιστημίου και 5 εξωτερικά μη-εκλεγμένα μέλη (άρθρο 8).
Σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, ως εξωτερικά μέλη μπορούν να επιλεχθούν καθηγητές Πανεπιστημίων της αλλοδαπής, φυσικά πρόσωπα με ευρεία αναγνώριση ή συμβολή στον πολιτισμό, τις τέχνες, τα γράμματα ή τις επιστήμες, την οικονομία ή την κοινωνία, καθώς και εκπρόσωποι διεθνών οργανισμών ή κοινωνικών εταίρων. Ένα μέλος μπορεί να προέρχεται από ομότιμους καθηγητές ή αφυπηρετήσαντα μέλη ΔΕΠ άλλων ελληνικών πανεπιστημίων. Οι υποψήφιοι πρέπει να διαθέτουν αυξημένα τυπικά προσόντα και τουλάχιστον πτυχίο ΑΕΙ της ημεδαπής ή αλλοδαπής.
Μεταξύ των αρμοδιοτήτων του Συμβουλίου Διοίκησης είναι η έγκριση του τετραετούς στρατηγικού πλάνου του οικείου ΑΕΙ, η χάραξη ακαδημαϊκής και ερευνητικής πολιτικής, η ενίσχυση της σύνδεσης με την οικονομία (sic) και η αποδοχή χορηγιών. Εγκρίνει επίσης τον προϋπολογισμό του ΑΕΙ, του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ) και της Εταιρείας Αξιοποίησης και Διαχείρισης της περιουσίας του ΑΕΙ.
Επίσης λαμβάνει αποφάσεις για τη διεξαγωγή κάθε είδους διαγωνισμού για τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων, διορίζει Κοσμήτορες και Προέδρους Τμημάτων, ενώ παύει τους Αντιπρυτάνεις και τον Πρύτανη αν συντρέχουν «σπουδαίοι λόγοι». Επίσης έχει αποφασιστικό ρόλο σε αμιγώς ακαδημαϊκά ζητήματα, όπως τα γνωστικά αντικείμενα των Τμημάτων (άρθρο 14).
Η συνολική εικόνα των υποψηφιοτήτων
Τα βιομηχανικά διδακτορικά
Σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε τα λεγόμενα Βιομηχανικά Διδακτορικά. Η τροπολογία που ψηφίστηκε πριν λίγους μήνες (στο νομοσχέδιο περί «Πλοίων αναψυχής») για τα "βιομηχανικά διδακτορικά" δεν αποτελεί παρά ένα ακόμη επεισόδιο στο σίριαλ εμπορευματοποίηση της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης. Όπως εύστοχα επισημαίνει η Δημοκρατική Πανεπιστημονική Κίνηση (ΔΗΠΑΚ - ΑΕΙ) η ρύθμιση για τα "βιομηχανικά διδακτορικά", κοντολογίς η κατά παραγγελία έρευνα από μια ιδιωτική επιχείρηση που ήδη υπάρχει και η κυβέρνηση δίνει τώρα και θεσμική κάλυψη, θεσμοθετεί την απελευθέρωση της έρευνας από ακαδημαϊκά κριτήρια και απαιτήσεις.
Προβλέπει ότι τα επιστημονικά ερωτήματα της έρευνας η μεθοδολογία το χρονοδιάγραμμα η αξιολόγηση και διάδοση των αποτελεσμάτων τα πνευματικά δικαιώματα που απορρέουν από αυτά οι όροι εργασίας και αμοιβής των φοιτητών αλλά και οι αμοιβές των καθηγητών θα είναι αποτέλεσμα ατομικής διαπραγμάτευσης μεταξύ τριών ισότιμων μερών Καθηγητή-φοιτητή- επιχείρησης. Οι δε συσχετισμοί της θα αποτυπώνονται σε μια τριμερή συμφωνία που θα επικυρώνεται από ένα επιχειρηματικό πανεπιστήμιο που διψά για έσοδα. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος του ξεπουλήματος και της απαξίωσης των διδακτορικών σπουδών αρκεί να σημειώσουμε ότι προβλέπεται ακόμα και εκπροσώπηση της επιχείρησης στην τριμελή επιτροπή με μόνο προσόν την κατοχή διδακτορικού τίτλου σπουδών του εκπροσώπου της
Το πανεπιστήμιο-επιχείρηση
Και συνεχίζουμε: Ενα κανονικό «μαγαζί μέσα στο μαγαζί», μια εσωτερική «επιχείρηση» με στόχο την εξεύρεση κεφαλαίων και τη σύνδεση του Πανεπιστημίου με την αγορά, τη διασύνδεση με τη βιομηχανία, την εμπορική αξιοποίηση της πανεπιστημιακής έρευνας, κα, στήνει μέσα σε κάθε πανεπιστήμιο ο νέος νόμος-πλαίσιο της κ.Κεραμέως.
Η διάταξη που προβλέπει τη δημιουργία της «Μονάδας Μεταφοράς Τεχνολογίας και Καινοτομίας», όπως θα λέγεται, είναι ενδεικτική για τον τρόπο με τον οποίον το πανεπιστήμιο μεταβάλλεται σταδιακά σε επιχείρηση. Ανάμεσα στις 17 αρμοδιότητες της μονάδας, περιλαμβνάνονται η διεκδίκηση ερευνητικών και αναπτυξιακών έργων/προγραμμάτων,η αναζήτηση χρηματοδοτήσεων από φορείς του ιδιωτικού τομέα για τη διεξαγωγή έρευνας, η παροχή εξειδικευμένων συμβουλευτικών υπηρεσιών προς το προσωπικό και τους φοιτητές του Α.Ε.Ι., αλλά και προς επιχειρήσεις και λοιπούς οργανισμούς του ιδιωτικού ή δημόσιου τομέα σε θέματα που άπτονται των αρμοδιοτήτων της Μονάδας, η προσέλκυση και υποστήριξη προγραμμάτων βιομηχανικής έρευνας από Πανεπιστημιακά Εργαστήρια και Ερευνητικά Ινστιτούτα για την εκπόνηση ερευνητικών έργων με σκοπό την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων τους στην παραγωγή της επιχείρησης – φορέα χρηματοδότησης, κα.
Η «επέλαση» των Αμερικανών
Μέσα σε αυτό το κλίμα, καταφθάνουν τις επόμενες μέρες στη χώρα μας οι εκπρόσωποι 30 αμερικωνικών Πανεπιστημίων για να κάνουν συνεργασίες (καλύτερα να μιλήσουμε για μπίζνες) με τα Ελληνικά ιδρύματα, με διπλα πτυχία, κοινά πτυχία, συνεργασίες μεταξύ καθηγητών, κλπ. Σύμφωνα με την κ.Κεραμέως, τουλάχιστον σε μια περίπτωση, στη συνεργασία ΕΚΠΑ-Γέιλ, οι φοιτητές θα μπορούν να κάνουν ένα έτος σπουδών στις ΗΠΑ χωρίς δίδακτρα. Στα υπόλοιπα; Δεν είπε κάτι. Αντιθέτως, τόνισε ότι στα ξενόγλωσσα Τμήματα σπουδών που άρχισαν να λειτουργούν στη χώρα, οι αλλοδαποί (μη ευρωπαίοι) φοιτητές καταβάλουν ήδη δίδακτρα, τα οποία μονο για την ξενόγλωσση Ιατρική του ΑΠΘ, φτάνουν τα 30 εκ.€ το έτος. Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση αντιλαμβάνεται την πανεπιστημιακή εκπαίδευση ως ένα προϊόν και όλες της οι προσπάθειες είναι η εξεύρεση ίδιων κεφαλαίων για τα ΑΕΙ, προκειμένου να ξεπεράσει το πρόβλημα της υποστελέχωσης και της κρατικής υποχρηματοδότησης...
Ισως όχι συμπτωματικά, στην Αθήνα θα βρίσκονται αυτές τις μέρες και τα μεγαλύτερα Ιδρύματα, Έρευνας και Καινοτομίας από 34 Έθνη με αφορμή την διοργάνωση Global Innovation Summit μεταξύ 14 και 16 Νοεμβρίου σε συνεργασία με το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών και το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας της Ελλάδας (CompeteGr).
Η παγκόσμια σύνοδος κορυφής θα διεξαχθεί στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία και η εναρκτήρια συνεδρίαση στην Ακαδημία Αθηνών όπου επιχειρηματικοί ηγέτες και οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις και Ιδρύματα που διαχειρίζονται δισεκατομμύρια γύρω από την Έρευνα και Τεχνολογία θα βρίσκονται για λίγες ημέρες στην χώρα μας δίνοντας τη δυνατότητα συνάντησης για επιχειρήσεις, καινοτόμους ερευνητές και experts χρηματοδότησης για δικτύωση, ανταλλαγή γνώσεων και ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών ιδεών.
Υψηλόβαθμα στελέχη και επικεφαλής Ιδρυμάτων Έρευνας και Τεχνολογίας παγκόσμιας εμβέλειας όπως το Καθολικό Πανεπιστήμιο της Πορτογαλίας, η Μαλαισιανή Βιομηχανική-Κυβερνητική Ομάδα για την Υψηλή Τεχνολογία (MIGHT), η Εθνική Συνομοσπονδία Βιομηχανίας της Βραζιλίας (Brazilian National Confederation of Industry), η Αυστραλιανή Συμβουλευτική Επιτροπή Τεχνολογίας και Ανταγωνιστικότητας Υγειονομικής Περίθαλψης (Australian Advisory Board of Technology and Healthcare Competitiveness), το Τεχνολογικό Ινστιτούτο Καινοτομίας (TII) του Άμπου Ντάμπι, το Queen's University του Ηνωμένου Βασιλείου, Εθνικό Εργαστήριο του Αϊντάχο (Idaho National Lab), African Metals Group, Petra Group, SCARDA, το νέο κέντρο Βιοϊατρικής Προηγμένης Έρευνας και Ανάπτυξης Εμβολίων για την ετοιμότητα και την απόκριση» της Ιαπωνίας, το Πανεπιστήμιο του Ώκλαντ, το Πανεπιστήμιο του Ντέλαγουερ, Japan Science and Technology Agency.
Να διευκρινίσουμε εδώ το εξής: Καλώς έρχονται όλοι αυτοί οι φορείς στη χώρα. Η σύνδεση επιχειρηματικότητας, ΑΕΙ, αναγκών αγοράς, ανταγωνιστικότητας, καινοτομίας, έρευνας και τεχνολογίας είναι κάτι λίγο-πολύ αναγκαίο στη σύγχρονη εποχή. Δεν είναι κανείς νεο-λουδίτης ώστε να αρνείται εξ αρχής τέτοιες αναγκαιότητες. Είναι όμως ένα πράγμα οι συνεργασίες κι ένα πολύ διαφορετικό πράγμα -και επικίνδυνο- η υποτέλεια σε βαθμό εξάρτησης της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από τις επιχειρήσεις. Χρειάζονται δικλείδες ασφαλείας, δημοκρατικός τρόπος λειτουργίας και οικονομική ανεξαρτησία των Πανεπιστημίων.
Τι λένε οι φοιτητές
Οι μεθόδευσεις αυτές δε θα μπορούσαν να ξεφύγουν από τους φοιτητές. Σε ανακοίνωσή του το Μέτωπο Αγώνα Σπουδαστών, αναφέρει μεταξύ άλλων:
«Το νέο μοντέλο διοίκησης έρχεται να θωρακίσει περαιτέρω την επιχειρηματική λειτουργία των ΑΕΙ, να επιταχύνει τη μετατροπή των πτυχίων σε πιστοποιητικά χωρίς επαγγελματική κατοχύρωση, να γενικεύσει τα δίδακτρα, να κατηγοριοποιήσει τα Πανεπιστημιακά ιδρύματα, να συρρικνώσει τη φοιτητική μέριμνα. Έρχεται να ενισχύσει τις σχέσεις αδιαφάνειας, που αναπτύσσονται στο έδαφος της επιχειρηματικής λειτουργίας, της διαπλοκής με εταιρίες, της διαχείρισης εκατομμυρίων ευρώ στους «αμαρτωλούς» ΕΛΚΕ. Με τα Συμβούλια Διοίκησης οι εταιρείες θα έχουν τους
«ανθρώπους» τους να διοικούν άμεσα τις σχολές για να κάνουν τις«μπίζνες» τους.
Η εφαρμογή του νέου νόμου θα μας βρει απέναντι!
Οι φοιτητές και οι σύλλογοί μας δεν «νομιμοποιούμε» τις εκλογές για τα Συμβούλια Διοίκησης! Το ίδιο καλούμε να κάνουν και οι σύλλογοι καθηγητών και εργαζομένων. Δε ρίχνουμε νερό στο μύλο της Κεραμέως! Απέναντι σε αυτή την ξεκάθαρη θέση των φοιτητικών συλλόγων είναι όχι μόνο η κυβέρνηση και οι χειροκροτητές της στα ΑΕΙ αλλά και ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΠΑΣΟΚ που συμμετέχουν στις εκλογές για τα Συμβούλια Διοίκησης με υποψήφιους καθηγητές-στελέχη τους! Η «καταδίκη» τους στο νόμο-πλαίσιο δεν κράτησε ούτε δύο μήνες! Τώρα τρέχουν να τον εφαρμόσουν, να «νομιμοποιήσουν» τα Συμβούλια Διοίκησης, να συμμετέχουν στο όργανο υλοποίησης όλων των αντιδραστικών αλλαγών! Αυτός ο νόμος δεν βελτιώνεται, ούτε μπορεί να εφαρμοστεί σε «προοδευτική» κατεύθυνση! Πρέπει να μείνει στα χαρτιά μέσα από τους αγώνες μας!»
Συντάκτης: Νίκος Μάστορας
Πηγή: AlfaVita
