Η αβάσταχτη ελαφρότητα της ελευθερίας

Και το στοίχημα της προσωπικής ευθύνης που χάθηκε

Ο άνθρωπος ανά τους αιώνες κατάφερε να εξελιχθεί, να βελτιώσει τις συνθήκες διαβίωσής του, να βρει τρόπους να διευκολύνει την καθημερινότητά του μέχρι και να αυξήσει το προσδόκιμο ζωής του.

Τα τελευταία χρόνια ωστόσο τα όρια της παντοδυναμίας του δοκιμάζονται με εμπόδια τα οποία ο ίδιος έχει ως επί το πλείστον δημιουργήσει στον εαυτό του. Φτάνει στο σημείο να νιώθει ανήμπορος απέναντι σε ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως καταιγίδες, ανεμοστρόβιλους, χαλαζοπτώσεις και απότομες εναλλαγές θερμοκρασίας ή πλημμύρες που μπορούν να διαλύσουν σπίτια, να γκρεμίζουν δρόμους έως και να ισοπεδώσουν ολόκληρες πόλεις. Αυτή την αγωνία που μέχρι πρότινος τη βίωνε μόνο σε φυσικά φαινόμενα όπως ο σεισμός ή τα ηφαίστεια τώρα αρχίζει να την αισθάνεται και με ειδήσεις που αφορούν το καθημερινό δελτίο καιρού του.

Αυτό επίσης, που μέχρι τώρα έμοιαζε να είναι ένα σημαντικό του επίτευγμα, αφορά τη «φαινομενική» εκμηδένιση των αποστάσεων, αφενός με την τεχνολογία και την σε live χρόνο ενημέρωση για το τι συμβαίνει σε κάθε γωνιά του πλανήτη αλλά εν τέλει και με τις συνέπειες του πώς ένα γεγονός που συμβαίνει σε ένα τυχαίο σημείο της Γης επηρεάζει άλλοτε πολύ κι άλλοτε λιγότερο όλους ή μερικούς από τους πολίτες αυτού του κόσμου.

Όταν όμως παρακολουθούμε - βιώνοντας μια ποικιλία συναισθημάτων- από πολέμους, καταστροφικές πυρκαγιές, ορδές μεταναστών και άλλα δεινά, από την ασφάλεια του καναπέ μας, όποια ενσυναίσθηση κι αν διαθέτουμε όσο κι αν μας αγγίζουν τα γεγονότα ο βαθμός συναισθηματικής εμπλοκής μας εξαρτάται από το πόσο μας επηρεάζουν κι εμάς τους ίδιους.

Αυτό λοιπόν που συμβαίνει τώρα με τον κορωνοϊό είναι κάτι πρωτοφανές κι όσο κι αν τα μέτρα καλούν σε κοινωνική αποστασιοποίηση, η ίδια αγωνία, ο κοινός φόβος, όχι μόνο δεν αποξενώνουν ή χωρίζουν αλλά ενώνουν όχι απλώς τον έναν άνθρωπο με τον άλλον αλλά λαούς και χώρες ολόκληρες ανά την υφήλιο.

Εκεί ωστόσο που κρατικοί μηχανισμοί, επιστημονικά επιτελεία, παγκόσμιοι οργανισμοί συνεργάζονται, συνεδριάζουν, αγωνίζονται να βρουν λύσεις και τρόπους αντιμετώπισης προκειμένου να αναχαιτίσουν την απειλή του κορονοϊού, την τελευταία και πιο σημαντική λέξη για την αποτελεσματική καταπολέμηση καλείται να τη δώσει ο κάθε άνθρωπος ξεχωριστά.

Το άτομο έχει όχι μόνο τη δική του ευθύνη αλλά και την ευθύνη πολλών άλλων ατόμων. Ένας ιός γρίφος που μεταδίδεται ραγδαία, αυξητικά κι αόρατα, μας εξισώνει όλους απέναντί του τόσο ως προς τον βαθμό επικινδυνότητας (το να τον κολλήσουμε οι ίδιοι) αλλά και ως προς τον βαθμό αναχαίτισής του (κατά πόσο είμαστε φορείς του και κατά πόσο μπορούμε ή όχι εμείς οι ίδιοι να τον μεταφέρουμε).

Ίσως για πρώτη φορά κληθήκαμε να πάρουμε μέρος σε ένα κοινωνικό πείραμα ή στοίχημα, ως προς το κατά πόσο μπορούμε να φερθούμε υπεύθυνα και να ελέγξουμε οι ίδιοι τον εαυτό μας ως προς το αν θα τηρήσουμε τα μέτρα προστασίας, που ομόφωνα όλοι οι ειδικοί έχουν συμφωνήσει. Μέχρι τις 22/3 και για δύο εβδομάδες ήμασταν οι ίδιοι υπεύθυνοι για το αν θα πλέναμε όσο έπρεπε τα χέρια μας, αν θα μέναμε σπίτι, αν θα κόβαμε τις κοινωνικές συναθροίσεις, αν θα σταματούσαμε τις επιπόλαιες συμπεριφορές και τις ριψοκίνδυνες πράξεις.

Από τις 6 το πρωί ωστόσο της 23^ης Μαρτίου τον έλεγχο των πράξεών μας τον «μεταδίδουμε» σε άλλους, στο κράτος, στα όργανα της τάξης, στους φορείς… σαν ένα μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας (ευτυχώς όχι όλοι) να πρέπει να έχει οπωσδήποτε κάποιον να τον ελέγχει εξ ονόματός του.

Κι είναι απορίας άξιον κατά πόσο αυτό το κομμάτι της ανθρωπότητας δεν έχει τα μέσα και τον τρόπο να ελέγξει τον εαυτό του ή δεν θέλει να έχει την ευθύνη ή μέρος έστω της ευθύνης για τον εαυτό του, έχοντας μάθει κάποιος άλλος πάντα να ορίζει την τύχη και τη μοίρα του.

Ίσως όταν βρεθεί το εμβόλιο για τον κορονοϊό να αναζητήσουμε για μεγαλύτερη μελλοντική ευημερία και το εμβόλιο της ανάληψης προσωπικών ευθυνών…