Από το copyright στο κλοπιράιτ!
Περισσότερο από το Facebook, το Instagram και το Twitter είναι πλέον τα σημαντικότερα social media για την απόκτηση όχι μόνο φήμης αλλά και εισοδήματος, βοηθώντας καλλιτέχνες, φωτογράφους, σχεδιαστές μόδας, ακόμη και ζαχαροπλάστες-λαμβάνοντας υπόψη την δημοτικότητα του φαγητού στο ίντερνετ, να προωθήσουν το έργο τους σε μεγαλύτερο κοινό.
Ενώ η πλειοψηφία των χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης θεωρεί ότι η κάθε δημοσίευση των ιδεών ή των έργων του είναι ασφαλής, οι Όροι Χρήσης απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή. Ειλικρινά τώρα, πόσοι έχουμε διαβάσει τα κατεβατά των όρων χρήσης πριν πατήσουμε «αποδέχομαι»; Μάλλον ελάχιστοι έως κανένας. Από τη μία δεν ενημερωνόμαστε εκ των προτέρων για το πώς τα δίκτυα διαχειρίζονται τις δημοσιεύσεις μας, από την άλλη θεωρούμε ότι με ένα μαγικό τρόπο οι αναρτήσεις μας είναι ασφαλείς. Είναι;
Οι όροι χρήσης του Instagram αναλύουν σαφέστατα τη διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων των χρηστών και τον τρόπο που η πλατφόρμα μπορεί να εκμεταλλεύεται τις φωτογραφίες που ανεβάζουν.
Συγκεκριμένα, ο όρος «Δικαιώματα» εντός του κειμένου των όρων χρήσης της πλατφόρμας δηλώνει ότι «το Instagram δεν αξιώνει την ιδιοκτησία του Περιεχομένου που δημοσιεύετε στην Υπηρεσία ή μέσω αυτής. Αντ' αυτού, δια του παρόντος παραχωρείτε στο Instagram μη αποκλειστική, αποπληρωμένη και δωρεάν, μεταβιβάσιμη, παγκόσμια και με δυνατότητα εκχώρησης άδεια χρήσης του Περιεχομένου που δημοσιεύετε στην Υπηρεσία ή μέσω αυτής, συμπεριλαμβανομένων των φωτογραφιών σας».
Τι σημαίνει αυτό; ότι κατά την εγγραφή του στην πλατφόρμα, ο χρήστης της παραχωρεί το δικαίωμα να χρησιμοποιεί οποιαδήποτε φωτογραφία με οποιονδήποτε τρόπο και μάλιστα χωρίς καταβολή αντιτίμου. Επίσης, βάσει της αποδοχής των όρων, το Instagram δικαιούται να παραχωρήσει δικαιώματα σε τρίτους. Άλλωστε, το αναφέρει ξεκάθαρα στην Πολιτική Απορρήτου: ««Η από μέρους σας χρήση της Υπηρεσίας συνεπάγεται την κατανόηση και αποδοχή της παροχής μιας πλατφόρμας από μέρους μας για να δημοσιεύετε περιεχόμενο, όπως είναι οι φωτογραφίες, τα σχόλια και άλλο υλικό ("Περιεχόμενο χρήστη"), στην Υπηρεσία και για να κοινοποιείτε δημόσια το Περιεχόμενο χρήστη. Αυτό σημαίνει ότι άλλοι Χρήστες μπορούν να αναζητήσουν, να δουν, να χρησιμοποιήσουν ή να κοινοποιήσουν οτιδήποτε από το Περιεχόμενο χρήστη που έχετε επιλέξει να εμφανίζεται δημόσια».
Ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο κάποιος άλλος μπορεί να αποκομίσει οικονομικό όφελος από μια δημοσίευση ενός χρήστη στο Instagram, είναι η υπόθεση του Richard Prince το 2014. Παρουσίασε στο κοινό τη συλλογή «Τhe New Portraits» όπου παρέθετε ουσιαστικά 37 εκτυπώσεις φωτογραφιών που άλλοι χρήστες είχαν δημοσιεύσει στο Instagram. Οι τροποποιήσεις που επέφερε στις φωτογραφίες ήταν ελάχιστες, όπως επεξεργασία με κατά τόπους θολά σημεία και προσθήκες σχολίων. Αυτά τα «έργα» πουλήθηκαν μέχρι και 100.000 δολάρια! Όπως ήταν αναμενόμενο, οι περισσότεροι χρήστες των οποίων οι φωτογραφίες είχαν αναρτηθεί απαίτησαν αποζημίωση για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων. Ωστόσο, η πλειοψηφία των δικαστικών αποφάσεων έκρινε ότι η επεξεργασία των φωτογραφιών αυτών ενέπιπτε στη «δίκαιη χρήση» των κανόνων του copyright, με αποτέλεσμα ο Richard Prince να καρπωθεί τη φήμη αλλά και τα λεφτά. Θυμίζουμε ότι το 2005 το είχε ξανακάνει αναπαράγοντας φωτογραφία άλλου. Η τότε αναπαραγωγή πουλήθηκε στο Christie’s πάνω από 1 εκατομμύριο δολάρια. Και, ναι, το κέρδος ήταν εξολοκλήρου του Prince (σ.σ. αυτή τη στιγμή που γράφεται το θέμα ο Prince είναι πάλι στα δικαστήρια για αντίστοιχη υπόθεση. Κάτι μας λέει ότι θα κερδίσει τη δίκη).
Είστε δημιουργός και τουιτάρετε το έργο σας; Ξανασκεφτείτε το. To Twitpic, η πλατφόρμα κοινοποίησης φωτογραφιών του Twitter αναφέρει στους Όρους Χρήσης ότι με την ολοκλήρωση της εγγραφής του ο χρήστης της Υπηρεσίας παραχωρεί την άδεια στο Twitpic να χρησιμοποιεί, να εκμεταλλεύεται και να διανέμει όπως επιθυμεί το περιεχόμενο που δημοσιεύεται στην πλατφόρμα ή σε συνδεδεμένες πλατφόρμες (affiliated sites). Επίσης, ο χρήστης παραχωρεί αυτόματα στο Twitpic μια παγκόσμια, μη-αποκλειστική, δωρεάν και μεταβιβάσιμη άδεια για περαιτέρω χρήση του δημοσιευμένου περιεχομένου με κάθε μορφή, ακόμα και σε τρίτους. Επιπλέον, κάθε χρήστης αποκτά μια μη αποκλειστική άδεια για πρόσβαση στο περιεχόμενο που δημοσιεύεται από τους άλλους χρήστες καθώς και το δικαίωμα να αναπαράγει, να διανέμει και να μοιράζεται με οποιοδήποτε τρόπο το περιεχόμενο αυτό.
Ας το παραδεχτούμε. Ναι, είναι βαρετοί οι όροι χρήσης και αν δεν είσαι κατ’ επάγγελμα νομικός σίγουρα δεν θα καταλάβεις πολλά πράγματα. Γι’ αυτό και σου ξεκαθαρίζουμε σε τρία σημεία τι ακριβώς να προσέξεις στο Twitter:
1.Οποιαδήποτε ανάρτηση οπτικοακουστικού περιεχομένου μπορεί να εκτυπωθεί και να αναπαραχθεί από τον οποιονδήποτε χωρίς καταβολή αντιτίμου στον δημιουργό. Αυτό σημαίνει περαιτέρω δημοσίευση σε περιοδικά, βιβλία, στην τηλεόραση κλπ, όπου άλλοι θα έχουν το κέρδος της δικής σας καλλιτεχνικής δημιουργίας.
2.Το Twitter δικαιούται να προβάλλει παράγωγα έργα εκ των δημοσιεύσεων. Αυτό σημαίνει ότι έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει video ή κολάζ φωτογραφιών, χωρίς να είναι υποχρεωμένη σε αναφορά του δημιουργού του πρωτοτύπου έργου.
3.Σε περίπτωση που ο χρήστης διαγράψει το λογαριασμό του, τα εν λόγω δικαιώματα αναδημοσίευσης δεν παύουν να ισχύουν!
Συνεπώς, εάν χρησιμοποιείτε τα social media και είστε και επαγγελματίες της Τέχνης, είναι σπουδαίο να μπορείτε να επικοινωνήσετε τα έργα σας σε ένα σαφώς μεγαλύτερο κοινό από αυτό που επισκέπτεται μια γκαλερί. Ωστόσο, πρέπει να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί με τις ρυθμίσεις απορρήτου των μέσων αυτών και φυσικά να ενημερώνεστε για τους Όρους Χρήσης του Περιεχομένου πριν τα χρησιμοποιήσετε.
