O «χαζούλης» γάιδαρος βρίσκει το δίκιο του μέσα από ένα μάθημα.
Από τον μελαγχολικό Gary του Γουίνι το Αρκουδάκι μέχρι τον αστείο Γάιδαρο του Σρεκ, οι γάιδαροι στον κινηματογράφο έχουν συχνά παρουσιαστεί ως πεισματάρηδες, αδέξιοι ή ακόμα και ανόητοι χαρακτήρες. Ένα νέο πανεπιστημιακό μάθημα στη Μ. Βρετανία έρχεται να ανατρέψει αυτή την εικόνα και να δείξει τη βαθύτερη προσωπικότητα αυτών των ζώων.
Συγκεκριμένα, το μάθημα κινηματογραφικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ, που ξεκίνησε φέτος, εξετάζει πώς οι κινηματογραφικές αναπαραστάσεις των γαϊδάρων έχουν διαμορφώσει τις αντιλήψεις του κοινού για αυτά τα ζώα. Σε συνεργασία με το Donkey Sanctuary, έναν οργανισμό αφιερωμένο στη φροντίδα των γαϊδάρων, οι φοιτητές θα δημιουργήσουν βίντεο-δοκίμια βασισμένα στις δικές τους παρατηρήσεις και εμπειρίες με τα ζώα.
Γιατί οι γάιδαροι έχουν παρεξηγηθεί;
Σύμφωνα με τον Dr. Benedict Morrison, επικεφαλής του μαθήματος, η εικόνα του γαϊδάρου ως πεισματάρη και όχι ιδιαίτερα έξυπνου έχει καθιερωθεί εδώ και αιώνες, από τους μύθους του Αισώπου μέχρι το θέατρο του Σαίξπηρ. «Αυτή η στερεοτυπική απεικόνιση είναι προβληματική», σημειώνει ο Morrison. «Χάνουμε την ουσία του ίδιου του ζώου και την ξεχωριστή προσωπικότητα κάθε γαϊδάρου».
Η Dr. Faith Burden, αναπληρώτρια διευθύντρια του Donkey Sanctuary, προσθέτει πως οι αρνητικές απεικονίσεις έχουν συμβάλει στην εσφαλμένη αντίληψη ότι οι γάιδαροι είναι θλιμμένοι και αργόστροφοι. Αντίθετα, είναι ιδιαίτερα ευφυή, κοινωνικά και ικανά να αναπτύξουν βαθιές σχέσεις με ανθρώπους και άλλα ζώα.
Μια νέα ματιά στον κινηματογράφο
Η πρωτοβουλία του πανεπιστημίου εμπνεύστηκε από πρόσφατες ταινίες που αποτυπώνουν τους γαϊδάρους με πιο ρεαλιστικό τρόπο. Ταινίες όπως το EO (2022) και το The Banshees of Inisherin ανέδειξαν τη συναισθηματική νοημοσύνη και την προσωπικότητα αυτών των ζώων, δίνοντάς τους πιο πολυδιάστατους ρόλους.
Η Dr. Fiona Handyside, συν-επικεφαλής του μαθήματος, επισημαίνει πως η σχέση του Colin Farrell με τη γαϊδουρίτσα Jenny στο The Banshees of Inisherin δεν έπρεπε να αντιμετωπιστεί ως αστεία. «Γιατί να μην είναι φυσικό να εκφράζει ευγνωμοσύνη στο ζώο-συμπρωταγωνιστή του, με το οποίο έχτισε μια τόσο ισχυρή κινηματογραφική σχέση»; αναρωτιέται.
Η γνωριμία με τους γαϊδάρους από κοντά
Οι φοιτητές του μαθήματος δεν αρκούνται μόνο στη θεωρία. Μέσα από επισκέψεις στο Donkey Sanctuary, έρχονται σε επαφή με τους γαϊδάρους και παρατηρούν τη συμπεριφορά τους από κοντά.
«Είναι μια μοναδική εμπειρία», λέει η Handyside. «Όταν ένας γάιδαρος, όπως ο Jake, πλησιάζει και σε σκουντάει για να του ξύσεις την πλάτη, βλέπεις έναν ζωντανό, ευφυή και κοινωνικό οργανισμό που απέχει πολύ από τα στερεότυπα».
Η κινηματογραφική αναθεώρηση των ζώων
Το μάθημα στοχεύει όχι μόνο στην αποκατάσταση της εικόνας των γαϊδάρων, αλλά και στη γενικότερη αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο ο κινηματογράφος παρουσιάζει τα ζώα. Μπορούμε να τα βλέπουμε ως ανεξάρτητες προσωπικότητες και όχι απλώς ως σύμβολα ή εργαλεία της ανθρώπινης αφήγησης;
«Η αλληλεπίδραση με τους γαϊδάρους μας βοηθά να σκεφτούμε διαφορετικά τη σχέση μας με τα ζώα και το περιβάλλον», εξηγεί η Handyside. «Και αυτό ακριβώς είναι που θέλουμε να πετύχουμε».
