Ξεκόλλα, το παρελθόν έχει περάσει και το αύριο θα περάσει κι αυτό αν δεν αποφασίσεις να το ζήσεις τώρα!
Το τελευταίο διάστημα – δηλαδή ο πάνω από ένας χρόνος της πανδημίας – έκανε πολύ κόσμο να πάρει αγκαλιά παλιές ευτυχισμένες μέρες και η νοσταλγία χτύπησε κόκκινο. Αν κοιτάξεις γύρω σου ίσως διαπιστώσεις ότι αρκετοί άνθρωποι είναι εγκλωβισμένοι στο παρελθόν τους. Αν κοιτάξεις μέσα σου, ελπίζω να μην ανήκεις σε αυτή την κατηγορία. Αν ανήκεις ωστόσο ίσως αυτή τη στιγμή είναι η πιο κατάλληλη για να κλείσεις τους λογαριασμούς σου με το παρελθόν και να πας παρακάτω.
«Δεν μπορείς να ξεκινήσεις το επόμενο κεφάλαιο της ζωής σου αν συνεχίσεις να διαβάζεις το τελευταίο» γράφουν συχνά τα βιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και θετικής προσέγγισης. Και θα το επαναλαμβάνουμε αρκετές φορές μέχρι να το εμπεδώσεις.
Η εμμονή με το παρελθόν και η έντονη ενασχόληση μαζί του είναι υγιής μόνο αν είσαι ιστορικός ή αρχαιολόγος… Όλοι σε έναν βαθμό μπορεί κάποιες φορές να φαίνεται ότι προτιμάμε ή θα προτιμούσαμε να ζούμε στο παρελθόν. Να νοσταλγούμε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους μας ή να αναπολούμε προηγούμενες εμπειρίες. Κάποιοι όμως πραγματικά εγκλωβίζονται σε αυτό και δεν μπορούν να βρουν τρόπο να συνεχίσουν τη ζωή τους.
Δραματικές καταστάσεις και γεγονότα κρίσιμης σημασίας, καλή ώρα μια πανδημία ή μια καραντίνα, μπορεί άθελά τους να ενεργοποιήσουν αμυντικούς εσωτερικούς μηχανισμούς ψυχολογικής υποστήριξης προκειμένου να νιώσουμε καλύτερα. Αυτό όμως είναι κάτι παρωδικό που όταν οι ισορροπίες και οι ρυθμοί επανέρχονται στο φυσιολογικό και τα άτομα επιστρέφουν στο εδώ και τώρα χωρίς να τους είναι επώδυνο ή προβληματικό.
Τι αποτελεί εμμονή με το παρελθόν;
Φαντάσου ότι κάθεσαι στο σπίτι και οι σκέψεις σου επικεντρώνονται γύρω από μερικές αρνητικές εμπειρίες. Μπορεί να είναι μια σύγκρουση με κάποιον, κακές αναμνήσεις στην παιδική σου ηλικία ή το τέλος μιας σχέσης ή ένα διαζύγιο που συνέβη πριν από μήνες ή και χρόνια. Για κάποιο λόγο, συνεχίζεις να ελέγχεις και να επαναφέρεις στο μυαλό σου τι συνέβη σε εσάς ξανά και ξανά. Σαν να έχεις βάλει στο μυαλό σου μια ταινία και να την προβάλεις συνέχεια στο repeat. Μιλάς με τους φίλους σας για αυτό, ίσως ακόμα και κάθεσαι να το γράψεις στα ημερολόγιά σου για να το ξεπεράσεις. Αν όμως είναι το μόνο θέμα συζήτησης και αυτό που σε απασχολεί τις περισσότερες ώρες της μέρας τότε υποφέρεις από αυτό που ονομάζεται «εμμονή με το παρελθόν».
Έχεις δει ποτέ σου μια αγελάδα στην πραγματική ζωή; Έχεις προσέξει ότι μοιάζει σαν να μασάει συνεχώς κάτι. Αυτό συμβαίνει επειδή μηρυκάζουν. Από τεχνικής απόψεως, η αγελάδα μια φορά καταναλώνει το φαγητό της αλλά για να το χωνέψει συνεχίζει να το αναμασάει για αρκετή ώρα. Κυριολεκτικά μασάει το ίδιο πράγμα ξανά και ξανά. Ευτυχώς για την αγελάδα, το φαγητό κάποια στιγμή χωνεύεται επιτυχώς. Οι άνθρωποι, ωστόσο, δεν χρειάζεται να μηρυκάσουν τα τρόφιμα, αλλά μερικοί άνθρωποι έχουν μια παρόμοια διαδικασία που συνεχίζεται με τις σκέψεις στο κεφάλι τους. Μερικοί άνθρωποι ασχολούνται με αρνητικές σκέψεις επειδή το μυαλό τους έχει εκπαιδευτεί (το έχουν εκπαιδεύσει για την ακρίβεια) κυριολεκτικά στο να μηρυκάζουν.
Το πρόβλημα με τους μηρυκαστικούς ανθρώπους είναι ότι πιστεύουν πραγματικά ότι «κάνουν κάτι». Ωστόσο, δεν επιδιώκουν κανέναν στόχο, δεν υπάρχει πρόοδος στη ζωή τους, κυριολεκτικά είναι κολλημένοι στην ίδια σειρά σκέψεων - σαν να γράφεις τη δική σου αυτοβιογραφία ξανά και ξανά αλλά τίποτα δεν αλλάζει για χρόνια.
Εάν δεν θες να ανήκεις στα μηρυκαστικά ζώα, σταμάτα να επαναλαμβάνεις και να ζεις τις ίδιες αρνητικές εμπειρίες στο κεφάλι σου ξανά και ξανά, δες τι μπορείς να κάνεις για να αλλάξεις αυτή την κακή σου συνήθεια.
Σου θυμίζει κάτι;
Φαντάσου να είχες χωρίσει με κάποιον ή να είχες πάρει διαζύγιο ένα ή δύο (ή ακόμα περισσότερα!) χρόνια πριν. Συνήθως, η διαδικασία επούλωσης κάποια στιγμή επιτυγχάνεται και οι άνθρωποι προχωρούν. Τα μηρυκαστικά όντα έχουν πρόβλημα με το να πάνε παρακάτω. Εάν είσαι στη διαδικασία του μηρυκασμού, δεν μπορείς να σταματήσεις να μιλάς για αυτά τα πράγματα, ακόμα κι αν αυτά συνέβησαν πριν από χρόνια. Συνεχίζεις να σκέφτεσαι για το πώς σε επηρέασε, πόσο κακό σου έκανε ή ίσως ακόμη και πόσο άδικο ήταν. Αντί να εστιάζεις στο μέλλον σου, εστιάζεις στο παρελθόν σου και αυτό θα σε εμποδίσει να βρεις την πραγματική ευτυχία με έναν νέο σύντροφο – κι αυτό είναι καταστροφικό!
Τα παραδείγματα της μηρυκασμού περιλαμβάνουν την επανάληψη συνομιλιών που είχες καταγράψει στο μυαλό σου, το διαζύγιο ή το τέλος μιας σχέσης που συνέβη πριν από πολύ καιρό, και σε οδηγεί να πατάς την κασέτα και να μιλάς στους φίλους σας για τα ίδια πράγματα ξανά και ξανά, για όλες τις «αδικίες» ή «τα ψυχικά τραύματα». Μιλώντας νομίζεις ότι ενεργείς, ότι πράττεις, σε απλά ελληνικά, ότι κάτι κάνεις. Αλλά γελιέσαι. Μιλώντας για τα ίδια πράγματα δεν κάνεις απολύτως τίποτα. Μένεις στη θεωρία. Αναβάλλεις να περάσεις στην πράξη. Αναβάλλεις συνεχώς να κάνεις το επόμενο βήμα.
Οτιδήποτε θες να ζήσεις, ζήσε το. Μη μιλάς για αυτό. Τα λόγια είναι φτώχια που λέει και η παροιμία. Εάν είσαι πραγματικά χαρούμενη, δεν χρειάζεται να το δημοσιεύεις ξανά και ξανά στα κοινωνικά μέσα. Και αν έχεις ξεκολλήσει πραγματικά από κάτι, δεν χρειάζεται να το υπενθυμίζεις στον εαυτό σου όλη την ώρα. Εάν νιώθεις την ανάγκη ότι πρέπει να μιλάς για αυτό όλη την ώρα, τότε είσαι κολλημένη. Είσαι μηρυκαστικό!
Το να μασάς συνέχεις την ίδια τσίχλα είναι νανουριστικό, σε κοιμίζει, σε αποχαυνώνει. Το συνηθίζεις και πέφτεις στην παγίδα της ασυναίσθητης επανάληψης. Αλλά τώρα ξέρεις. Το παρελθόν είναι η τσίχλα. Φτύσε την! Άλλωστε έχει χάσει κάθε γεύση. Ώρα να ανακτήσεις τις αισθήσεις σου. Βούτα στο εδώ και τώρα και απόλαυσέ το.
Η δύναμη της (κακής) συνήθειας
Φαίνεται να υπάρχει συσχέτιση μεταξύ μηρυκαστικών συνηθειών και μοτίβων κατάθλιψης (σύμφωνα με μερικές πρόσφατες μελέτες). Αυτό σαφώς και βγάζει νόημα, γιατί πώς μπορεί κάποιος να αισθάνεται καλά ή να είναι χαρούμενος εάν σκέφτεται συνέχεια αρνητικές εμπειρίες του παρελθόντος; Είναι σαν να ξύνεις μια πληγή ξανά και ξανά (αντί να την αφήνεις να θεραπευτεί).
Οι ψυχολογικές μελέτες δηλώνουν ότι ο αμφιβληστροειδής φαίνεται να σχετίζεται με τη «γνωστική ανικανότητα» και τη «γνωστική συνείδηση». Αυτό σημαίνει ότι τα μηρυκαστικά άτομα γνωρίζουν πολύ καλά και αναγνωρίζουν τις αρνητικές σκέψεις τους. Σκέφτονται τις προηγούμενες εμπειρίες ξανά και ξανά - μέχρι ένα σημείο όπου οι σκέψεις δημιουργούν τη δική τους πραγματικότητα, μερικές φορές μια υπερβολική ή ακόμη και διαφορετική πραγματικότητα από αυτό που πραγματικά συνέβη. Οι μηρυκαστικοί συχνά πιστεύουν ότι ο μηρυκασμός και η επανάληψη θα τους οδηγήσει στην επίλυση ενός προβλήματος, αλλά δημιουργεί πραγματικά έναν φαύλο κύκλο όπου είναι κολλημένοι στις σκέψεις τους. Γνωστική ανικανότητα σημαίνει ότι δεν μπορούν να βρουν την έξοδο από αυτόν τον φαύλο κύκλο και αυτό το αδιέξοδο που μόνοι τους δημιούργησαν.
Τι μπορείς να κάνεις για να ξεκολλήσεις;
Υπάρχει ένας γρήγορος και εύκολος τρόπος για να μάθεις εάν σου αρέσει να μηρυκάζεις. Εάν οι φίλοι και η οικογένειά σου λένε ότι διαμαρτύρεσαι πάντα για τα ίδια πράγματα, ή αν έχουν ακόμη αρχίσει και να σας αποφεύγουν, επειδή φαίνεται να επαναλαμβάνεις τις ίδιες ιστορίες ξανά και ξανά, ίσως να κάνεις τη σύνδεση.
Το πρώτο βήμα θα ήταν να σκεφτείς τις «ανάγκες» σου. Πολύ συχνά, οι άνθρωποι δεν μπορούν να αφήσουν το παρελθόν τους επειδή θεωρούν ότι υπάρχει κάτι που πρέπει πρώτα να «τακτοποιηθεί». Εάν χρειάζεσαι «σαφήνεια», «βεβαιότητα», «επίλυση» ή «δικαιοσύνη» για κάτι που συνέβη πριν από πολύ καιρό στη ζωή σου, τότε αυτές οι ανάγκες σε κρατούν πίσω. Το κλειδί είναι να αποδεχτείς το παρελθόν και να προχωρήσεις πραγματικά (και να μην μιλάς για αυτό υπερβολικά πια).
Μερικές φορές ζούμε σε έναν κόσμο που δεν είναι δίκαιος. Πάντα θα υπάρχει κάποιος που είναι πιο όμορφος ή πιο έξυπνος από σένα. Θα υπάρχει πάντα κάποιος που βγάζει περισσότερα χρήματα από σένα. Δεν μπορείτε αυτό να το αλλάξεις. Όπως επίσης δεν μπορεί να σταματήσεις το να συμβαίνουν κακά πράγματα. Συμβαίνουν χωρισμοί. Συμβαίνουν διαζύγια. Είναι οδυνηρό και μερικές φορές είναι άδικο. Για παράδειγμα, μπορεί να σου φαίνεται άδικο όταν υπέφερες ένα οδυνηρό διαζύγιο πριν από έξι μήνες και ο πρώην σύζυγός σου είναι ήδη παντρεμένος και πολύ πιο ευτυχισμένος από εσένα. Μπορεί να φαίνεται άδικο, αλλά ποιος είπε ότι η ζωή είναι δίκαιη; Βλάπτεις τον εαυτό σου μόνο αν δεν μπορείς να αφήσεις το παρελθόν. Κι η αλήθεια είναι ότι εσύ είσαι υπεύθυνη για το καλό σου, για τη ζωή, για την ευτυχία σου.
Σταμάτησε λοιπόν να κατηγορείς άλλους ανθρώπους για τη δυστυχία σου και άρχισε να ζεις τη δική σου ζωή – σου αξίζει. Όσο πιο γρήγορα αποδεχτείς ότι η ζωή μπορεί να είναι άδικη, τόσο πιο γρήγορα μπορείς να αποφασίσεις να πάρεις τη μοίρα σου στα χέρια σου και να αγκαλιάσεις την παρούσα στιγμή. Το παρελθόν έχει ήδη συμβεί, δεν μπορείς να το αλλάξεις. Αυτό που μπορείς να αλλάξεις είναι το μέλλον - και αυτό είναι πραγματικά δικό σου και στο χέρι σου.
