Η δύναμη της γης και της θηλυκότητας γεννά δεκάδες πολύχρωμα χειροποίητα κεραμικά αιδοία, σε μία έκθεση στο TAF, The Art Foundation, από τις 4 έως τις 7 Μαΐου.
Η δύναμη της γης συναντά την δύναμη της θηλυκότητας και γεννά δεκάδες πολύχρωμα, χειροποίητα κεραμικά αιδοία, τα οποία θα κατακλύσουν τον χώρο του TAF και θα πλαισιωθούν από προβολές και εγκαταστάσεις με πρωταγωνιστές θηλυκότητες της σύγχρονης Ελλάδας.
Το Cream Athens παρουσιάζει το project “I AM A VULVA” της εικαστικού Έφης Εμμανουηλίδη σε συνεργασία με την καλλιτεχνική της κολεκτίβα Planet Sisterhood, το οποίο πραγματοποιείται στο TAF, The Art Foundation, στο Μοναστηράκι από την Πέμπτη 4 Μαϊου 2023 έως την Κυριακή 7 Μαΐου 2023.
Με μια pop αισθητική, το project “I AM A VULVA” μας καλεί να αναρωτηθούμε συνεχώς τι είμαστε. Είμαστε αυτό που μας ορίζει και προστάζει η κοινωνία και τα πρότυπά της; Αναγνωρίζουμε τελικά το πόσο συχνά υποτιμάται και θεωρείται αδυναμία αυτή η θηλυκότητα που όλ@ κρύβουμε μέσα μας, ανεξάρτητα από το φύλο, το ύψος και το μέγεθος μας; Στο “I AM A VULVA” θα ανακαλύψουμε την πολύπλευρη δύναμη της θηλυκότητας, που μας καθιστά μοναδικ@, όμορφ@,και πάντα αρκετ@.
Λίγες ώρες πριν το opening του project “I AM A VULVA”, η εικαστικός Έφη Εμμανουηλίδη μίλησε στο Platform.
-”I AM A VULVA”. Δυνατά. Τι δηλώνει ο τίτλος της έκθεσης;
Ο τίτλος της έκθεσης είναι μία έντονη δήλωση, μία έκκληση για ορατότητα. Μέσα από το “I AM A VULVA”, επιχειρώ να αναδείξω τη θηλυκότητα ως δύναμη, και ήθελα αυτός ο δυναμισμός και η ένταση να βγαίνει και γραπτώς καθώς τα κεφαλαία υποδεικνύουν μία δυνατή ανάγνωση.
Δουλεύοντας πάνω στο project, μελέτησα αρκετά την έννοια της δύναμης και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την έννοια αυτή κοινωνικά. Συνήθως την έχουμε συνδυάσει με τη σωματική δύναμη και το αρσενικό φύλο. Δεν είναι παράξενο που οι περισσότεροι σούπερ ήρωες είναι μυώδεις άντρες; Η δύναμη όμως έχει κι άλλες εκφάνσεις, μπορεί να είναι ηρεμία, ανθεκτικότητα, ευαισθησία, ενσυναίσθηση, ειλικρίνεια, εμπιστοσύνη. Αυτές οι εκφάνσεις πολλές φορές αποσιωπούνται ή παραβλέπονται καθώς θεωρούνται πιο “θηλυκές”, και είναι κρίμα.
-Ποια ήταν η αφορμή για την έκθεση και τι θα δούμε-βιώσουμε σε αυτήν;
Η αφορμή για την γέννηση του project ήταν η συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι μεγαλώνοντας θυμάμαι να έχω δει σε δημόσιους χώρους σκίτσα και graffiti με αντρικά γεννητικά όργανα, ενώ ποτέ με γυναικεία. Και αυτό ισχύει στα περισσότερα μέρη του κόσμου, το έχω συζητήσει με πολλούς ανθρώπους από διαφορετικές χώρες και όλοι μου έχουν πει το ίδιο! Όταν το συνειδητοποίησα αυτό, συνειδητοποίησα επίσης και άλλα παραδείγματα μη ορατότητας του αιδοίου, όπως το γεγονός ότι σπάνια μιλάμε για τον γυναικείο αυνανισμό ενώ μιλάμε πιο συχνά για τον αντρικό. Επίσης, τόσο στα ελληνικά όσο και στα αγγλικά, το “having the balls to..” έχει θετικό πρόσημο ενώ δεν υπάρχει αντίστοιχη έκφραση για το αιδοίο.
Ξεκινώντας με τις παραπάνω σκέψεις ως αφετηρία, προσπάθησα να κάνω μία πιο συνολική μελέτη για την ορατότητα της θηλυκότητας, ανεξαρτήτως ανατομικών χαρακτηριστικών, καθώς δεν είναι απαραίτητο να έχεις αιδοίο για να προσδιορίζεσαι ως γυναίκα σήμερα. Για να το κάνω αυτό, χρησιμοποίησα το αιδοίο σαν σύμβολο και έγραψα το Vulva Manifesto, ένα manifesto στο οποίο η θηλυκότητα περιγράφει τον εαυτό της, τις εκφάνσεις και τις ποιότητες που την αποτελούν. Όλα τα έργα του project κινούνται γύρω από το Vulva Manifesto.
Η έκθεση που θα πραγματοποιηθεί στις 4 με 7 Μαΐου θα αποτελείται από δεκάδες πολύχρωμα γλυπτά αιδοία, τα οποία θα κατακλύσουν τον χώρο του TAF. Το Vulva Manifesto θα υπάρχει στην έκθεση τυπωμένο σε λογική αφισών δρόμου, και θα συνοδεύεται από την προβολή της ταινίας μικρού μήκους που σκηνοθέτησα μαζί με τον Δημήτρη Σιδηροκαστρίτη. Στην ταινία πρωταγωνιστούν διαφορετικές θηλυκότητες που έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό εκφραστικά και το αποτέλεσμα υπερέβη κατά πολύ τις προσδοκίες μας.
Την έκθεση θα πλαισιώσουν μια πληθώρα δράσεων από γυναίκες τις οποίες κάλεσα να συμμετάσχουν επειδή θαυμάζω πολύ την δουλειά τους. Τέτοιες δράσεις είναι η ανοιχτή συζήτηση με την ψυχολόγο και sex therapist Sexethos, η ανοιχτή συζήτηση με την κοινωνική ακτιβίστρια και αρθρογράφο The Abstract Girl, soundbath session από την Βέφη Βαλσάμη και dj set από την el_diggz.
-Πώς τα αιδοία, κεραμικά και μη, μπορούν να «συνομιλήσουν» με τη φύση;
Τα κεραμικά μου δεν είναι εντελώς περιγραφικά, εσκεμμένα μοιάζουν τόσο με αιδοία όσο και με κοχύλια, λουλούδια ή μάτια. Ήταν σημαντικό για μένα να γίνει σαφές ότι πρόκειται για έναν συμβολισμό, έναν τρόπο να πω ότι η θηλυκότητα βρίσκεται παντού γύρω μας, στη φύση, σε μία συμπεριφορά, αλλά και στον τρόπο που βλέπουμε, το female gaze. Σε μία κοινωνία που το male gaze κυριαρχεί, αντικειμενοποιώντας τα θηλυκά σώματα, το να βλέπουμε την ομορφιά της θηλυκότητας χωρίς να τη σεξουαλικοποιούμε είναι από μόνο του επαναστατικό.
-Ζούμε στην εποχή που οι γυναίκες καλλιτέχνες μεγαλουργούν και η φωνή τους είναι δυνατή. Υπάρχει, όμως, ακόμα δύσκολος δρόμος να διασχίσουν;
Σε όλες τις εποχές οι θηλυκότητες μεγαλουργούσαν, η φωνή τους ήταν πάντα δυνατή, απλώς δεν υπήρχε χώρος να ακουστεί. Αυτό που άλλαξε πράγματι είναι ίσως οι ευκαιρίες που τους δίνονται για να το κάνουν αυτό. Σε όποιο βιβλίο ιστορίας της τέχνης ανοίξουμε θα δούμε κυρίως «ο τάδε καλλιτέχνης». Είναι σαν να βλέπουμε το μισό κομμάτι της ιστορίας. Που αποτυπώνεται η γυναικεία εμπειρία;
Οι Guerilla Girls το έχουν σχολιάσει αυτό πολύ εύστοχα, με το text based έργο τους «Do women have to be naked to get into the Met museum?”, υπογραμμίζοντας ότι στο Metropolitan Museum της Νέας Υόρκης, η συντριπτική πλειοψηφία των έργων ήταν από άντρες καλλιτέχνες, ενώ οι περισσότερες γυναίκες εκεί ήταν… τα γυμνά μοντέλα στους πίνακες τους.
Αν ρωτάτε τη γνώμη μου, η κατάσταση είναι ακόμα πολύ μακριά από την ιδανική, ή έστω, την δίκαιη, ειδικά στην Ελλάδα. Όχι μόνο για τις γυναίκες καλλιτέχνιδες, αλλά για οποιοδήποτε άτομο δεν είναι λευκός cis ετεροφυλόφιλος άνδρας. Μιλάμε για μία χώρα στην οποία δεν έχει ακόμα αναγνωριστεί επίσημα ο όρος «γυναικοκτονία» και δεν επιτρέπει στα ομόφυλα ζευγάρια να αποκτήσουν παιδί.
-Πώς ορίζεις τον σύγχρονο φεμινισμό και βλέπεις κινήματα σαν το #metoo;
Ευτυχώς δεν χρειάζεται να δώσω εγώ ορισμό, το έχουν σκεφτεί άνθρωποι πιο εξειδικευμένοι από μένα. Αυτό που βρίσκω πολύ θετικό στον σύγχρονο φεμινισμό πάντως, είναι ότι αγκαλιάζει όλο το LGBT+ φάσμα.
Κινήματα σαν το #metoo ήταν φυσικό αποτέλεσμα αντίδρασης σε μία συνθήκη που ήταν για χρόνια άδικη απέναντι στις θηλυκότητες. Νιώθω πραγματικό θαυμασμό για το θάρρος των θυμάτων να μιλήσουν και να αναβιώσουν κάτι τόσο τραυματικό. Πιστεύω πως το λιγότερο που έχουμε να κάνουμε σαν κοινωνία είναι να στηρίξουμε το θύμα όταν βρει αυτό το θάρρος και να μην αμφισβητούμε το βίωμά της.
Ως cis γυναίκα 30 χρονών, έχω διδαχτεί τον διαρκή φόβο του σκοτεινού δρόμου, έχω μάθει να κρατάω σφιχτά τα κλειδιά μου και να περπατάω γρήγορα, με όλες τις αισθήσεις μου σε επιφυλακή. Έχω ακούσει σεξιστικά σχόλια για το σώμα, το ντύσιμο, τις προσωπικές μου επιλογές. Έχω συνειδητοποιήσει ετεροχρονισμένα ότι έχω δεχτεί παρενόχληση κι έχω αμφισβητήσει πρώτα η ίδια τον εαυτό μου γι’ αυτό. Κι εγώ δεν αποτελώ εξαίρεση, όλες οι θηλυκότητες έχουν βιώσει τα ίδια και χειρότερα ίσως. Φανταστείτε αυτό: όλες οι γυναίκες που γνωρίζετε, όλες ανεξαιρέτως όμως, έχουν δεχτεί παρενόχληση επειδή είναι γυναίκες.
-Ποιες ξένες και Ελληνίδες καλλιτέχνες θαυμάζεις και θεωρείς σημαντικό το έργο τους;
Οι επιρροές μου δεν είναι αμιγώς εικαστικές, με εμπνέουν συγκεκριμένα στοιχεία σε διαφορετικούς ανθρώπους και καλλιτέχνες. Ενδεικτικά, θα αναφέρω την δουλειά της Nadya Tolokonnikova (Pussy Riot) για την αντισυμβατικότητά της, τις Guerilla Girls για την αιχμηρή κριτική τους ματιά στον κόσμο της τέχνης και όχι μόνο, το pop σύμπαν της Yayoi Kusama, την Georgia O’Keeffe, τον διαθεματικό φεμινισμό της Bernardine Evaristo, και όλο το καλλιτεχνικό σύμπαν της Bjork, πάντα και σταθερά.
-Πηγαίνοντας πίσω, πώς ξεκίνησε το ενδιαφέρον σου για τις τέχνες και πώς εξελίχθηκε αυτό στη συνέχεια; Παράλληλα, δουλεύεις και στη διαφήμιση;
Νομίζω το ενδιαφέρον μου για τις τέχνες ξεκίνησε κάπου στο νηπιαγωγείο, τότε δήλωνα ότι ήθελα να γίνω ζωγράφος και ποιήτρια, στο λύκειο έπαιζα και έγραφα μουσική οπότε φυσικά ήθελα να γίνω μέλος διάσημης μπάντας. Νομίζω πέρασα και τη φάση ηθοποιός και δημοσιογράφος για λίγο. Τελικά, ευτυχώς δεν ακολούθησα τίποτα απ’ όλα αυτά αλλά ενσωμάτωσα στην εικαστική μου πρακτική κομμάτια από όλα τα παραπάνω.
Η δουλειά μου στο χώρο της διαφήμισης μου μαθαίνει πάρα πολλά και είμαι πολύ ευγνώμων γι’ αυτήν. Κυρίως, επειδή μέσω αυτής γνωρίζω φανταστικούς ανθρώπους, έχω την ευκαιρία να κάνω κάτι δημιουργικό for a living και απέκτησα μια μεθοδολογία στον τρόπο που δουλεύω, την οποία εφαρμόζω και στην εικαστική μου πρακτική.
-Η θηλυκότητα ορίζεται αποκλειστικά από το φύλο;
Αν εννοείς το βιολογικό φύλο, προφανώς όχι. Ευτυχώς, ζούμε με σε μία εποχή όπου είναι (ελπίζω) σαφώς διαχωρισμένη η έννοια του βιολογικού και κοινωνικού φύλου και το δεύτερο μπορεί να το ορίσει το κάθε άτομο για τον εαυτό του. Βοηθάει πολύ που στα αγγλικά υπάρχουν διαφορετικές λέξεις για αυτά τα δύο (sex για το βιολογικό φύλο και gender για το κοινωνικό), γιατί πολλοί άνθρωποι ακόμα μπερδεύονται. Όπως σε όλα, έτσι και σε αυτό το θέμα η απάντηση είναι η γνώση και η ειλικρινής περιέργεια για την κατανόηση του διαφορετικού βιώματος.
Η έκθεση “I AM A VULVA” πραγματοποιείται από τις 4 έως τις 7 Μαΐου στον χώρο του TAF, The Art Foundation, στο Μοναστηράκι (Νορμανού 5). Εγκαίνια: Πέμπτη 4 Μαΐου 2023, 19:00-22:00 - Διάρκεια έκθεσης: Πέμπτη 4 Μαΐου - Κυριακή 7 Μαΐου 2023 | 12:OO - 20:00
