«Όλο μου το έργο είναι αφιερωμένο στους ονειροπόλους και τους outsiders. Τους απόκληρους και αυτούς που νοιώθουν ότι δεν “ταιριάζουν”». Συνέντευξη με τον Έλληνα καλλιτέχνη Socrates Sandman Sapounas, με αφορμή το νέο του surreal horror graphic novel.


«Πάντα είχα το μικρόβιο της δημιουργίας. Από παιδί σχεδίαζα, έπαιζα μουσική και λάτρευα τα βιβλία, τα κόμικς και το σινεμά. Ωστόσο, κάπου στην πορεία ήρθαν οι σπουδές στην δημοσιογραφία, πρακτική, ραδιόφωνο και ένα μεταπτυχιακό και έχασα την επαφή. Όταν ολοκλήρωσα τις σπουδές μου το 2017, κατάλαβα ότι ο χώρος της δημοσιογραφίας δεν ήταν για εμένα. Συνειδητοποίησα επίσης ότι ανέκαθεν είχα την ανάγκη να εκφράζω τα συναισθήματα και τους προβληματισμούς μου δημιουργικά. Η έκφραση ήταν πλέον για εμένα μονόδρομος. Ακριβώς οκτώ χρόνια πριν πήρα την απόφαση να σχεδιάσω με κάρβουνο για πρώτη φορά και από τότε δεν έχω κοιτάξει πίσω» μας εισάγει ο Έλληνας καλλιτέχνης Socrates Sandman Sapounas στο δημιουργικό του σύμπαν και ξεκινήματα, που όπως φαίνεται είχαν διαφορετική αφετηρία.

O Socrates Sandman Sapounas είναι ένας αυτοδίδακτος ζωγράφος και σχεδιαστής κόμικς από την Αθήνα που τα τελευταία χρόνια «υφαίνει» ιστορίες και χάρτινους κόσμους σκοτεινούς, ονειρικούς και σουρεαλιστικούς. Έχει πάρει μέρος σε πολλές ομαδικές εικαστικές εκθέσεις και φεστιβάλ κόμικς, ενώ πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο του graphic novel με τίτλο «Metamorphosis: Hide & Seek», μία υπέροχη surreal horror αυτοέκδοση που πρέπει όλοι να στηρίξουμε.



Με αφορμή το graphic novel «Metamorphosis: Hide & Seek», o Socrates Sandman Sapounas μίλησε το Platform.

-Πώς το σκοτάδι και τα όνειρα εμπνέουν τη δουλειά σου; Αχνοφαίνεται φως μέσα από το σκοτάδι;

Δεν θα μπορούσα να εκφραστώ χωρίς το όνειρο και το σκοτάδι. Τα όνειρα είναι για εμένα μια τεράστια πηγή έμπνευσης και λόγος ζωής. Από τη μια, το όνειρο είναι ένας φάρος ελπίδας και μια απαραίτητη μέθοδος διαφυγής από την μονοδιάστατη, αποσπασματική και πολλές φορές θα έλεγα καθαρά ρομποτική πραγματικότητα της σύγχρονης κοινωνίας. Ένας μηχανισμός άμυνας ενάντια στα κλισέ και τα στερεότυπα. Ένα σύμβολο θάρρους και απελευθέρωσης που ανθίζει σαν το λουλούδι μέσα από το τσιμέντο και μπορεί να μεταμορφώσει ακόμη και τις πιο βαρετές καταστάσεις και κλειστά μυαλά.

Το όνειρο είναι συνυφασμένο για εμένα με κάθε τι το ανθρώπινο. Τι θα είχαμε καταφέρει άλλωστε αν δεν το είχαμε πρώτα φανταστεί; Από την άλλη, μέσα στο όνειρο υπάρχει πάντοτε και το σκοτάδι. Το παράλογο, ο εφιάλτης η ανάμνηση του πόνου, η αμφιβολία, η απώλεια, το τέλος, το κενό. Όσο και να μας τρομάζει, είναι στις πιο σκοτεινές μας στιγμές που φανερώνεται το εύρος του χαρακτήρα και της προσωπικότητας μας.

Χωρίς αυτή την ενδοσκόπηση και τον πόνο που φέρνει, μένουμε μισοί. Χωρίς το ταξίδι και το πέρασμα μας μέσα από την άβυσσο της ψυχής δεν μπορούμε να γνωρίσουμε τον εαυτό μας. Το σκοτάδι μας θυμίζει ότι είμαστε ευάλωτοι και θνητοί. Μας θυμίζει όμως επίσης την ομορφιά και την μαγεία του να είμαστε ανθρώπινοι και ζωντανοί. Ξεκινάμε πάντα από το σκοτάδι για να φτάσουμε στο φως. Πόσο όμορφο θα φαντάζεσαι άραγε το φως χωρίς το σκοτάδι;

-Μέσα από τα έργα σου διακρίνω την ψυχή των Edgar Allan Poe, H.P. Lovecraft και Neil Gaiman, παρά άλλων ζωγράφων ή σκιτσογράφων. Πόσο σε έχει επηρεάσει το έργο τους και ποιες θεωρείς τις επιρροές σου;

Ναι, σίγουρα το έργο των Poe, Gaiman και Lovecraft έχει επηρεάσει την δουλειά μου και το καλλιτεχνικό μου όραμα. Από  το σασπένς, το απόκοσμο μυστήριο και την απαράμιλλη ατμόσφαιρα, μέχρι τον συμβολισμό, τον κοσμικό τρόμο και αυτή την μόνιμη αίσθηση ότι κάτι δεν πάει καλά με την πραγματικότητα μας. Με αγγίζει το έργο τους, καθώς εκθέτει τους εφιάλτες, τις φοβίες και τις εμμονές μας και προσεγγίζει το υποσυνείδητο και την ανθρώπινη κατάσταση ψάχνοντας και χωρίς να απολογείται. Ξεχνάμε μερικές φορές, ότι δεν μας χαρακτηρίζουν μόνο αυτά που αγαπάμε, αλλά και οι φόβοι, οι παραξενιές και οι αποτυχίες μας.

Ξεχωρίζω από τους τρεις το έργο του Gaiman, καθώς μιλά περισσότερο στην καρδιά μου. Θα ήταν ωστόσο αισθάνομαι αδικία να παραλείψω να αναφέρω τους Kafka, Orwell, Καζαντζάκη, Dostoevsky, Beckett, Francis Bacon, Egon Schiele, Salvador Dali, Zdzislaw Beksinski, M. Escher, Moebius, Alejandro Jodorowsky, Alan Moore, David Lynch, Darren Aronofsky, Andrei Tarkovsky, Stanley Kubrick, Philip Glass, Nick Cave, Tom Waits, David Bowie, Iggy Pop και Trent Reznor, καθώς έχουν επηρεάσει σε βάθος χρόνου την καλλιτεχνική μου ταυτότητα.

Από τον σουρεαλισμό και τον γερμανικό εξπρεσιονισμό, μέχρι τους beatniks, τα undergound comics και το rock n' roll, μου αρέσει να αντλώ από όλες τις μορφές έκφρασης. Ένας ήχος μετατρέπεται σε μια εικόνα, μια εικόνα σε μια λέξη και μέχρι να φτάσω από αυτή την λέξη στην επόμενη ή από την μια εικόνα στην διπλανή όλα κρέμονται από μια κλωστή. Η δημιουργία για εμένα έχει ενδιαφέρον όταν κρύβει ένα ρίσκο και ένα μυστήριο. Όταν μπορεί να παραμένει σε πρώτη όψη προσβάσιμη και "εύκολη" και την ίδια στιγμή να γέννα δεύτερα και τρίτα επίπεδα ανάγνωσης. Επιδιώκω το έργο μου να είναι ένας καθρέφτης λειψός. Ένας καθρέφτης που καλεί τον εκάστοτε παρατηρητή/τρια να τον γεμίσει με τα δικά του/της ερεθίσματα, συναισθήματα και εμπειρίες.



-Πες μας κάποια πράγματα για το graphic novel “Metamorphosis: Hide and Seek” που μόλις κυκλοφόρησε.

Το “Metamorphosis: Hide & Seek” είναι για εμένα πρωτίστως μια δήλωση. Ένα εσωτερικό ταξίδι και όνειρο που χρειάστηκε τρία χρόνια για να γίνει πραγματικότητα, με τη συμμετοχή του Voim Ateri στην πρωτότυπη μουσική σύνθεση. Πρόκειται για μια ανεξάρτητη σουρεαλιστική γραφική νουβέλα (κόμικ) η οποία διερευνά την φύση της άρνησης, της βίας και της αλλαγής.

Σκοτεινό, ατμοσφαιρικό και υπαρξιακό, το “Metamorphosis” περιστρέφεται γύρω από την ζωή του Nine και την αναζήτηση του για ταυτότητα, νόημα και ελευθερία. "Ένας αποξενωμένος άνθρωπος κοντά στα 30, αποφασίζει να δώσει τέλος στην ζωή του. Αποφασίζει να πηδήξει από ένα κτήριο και προσγειώνεται μέσα σε ένα τηλεοπτικό σόου. Το σωφρονιστικό πρόγραμμα Metamorphosis...".

Είναι μια ψυχολογική ιστορία τρόμου, η οποία βασίζεται σε μια αληθινή ιστορία της οικογένειάς μου από τον 2ο Παγκόσμιο πόλεμο και λαμβάνει χώρα συμβολικά στο Auschwitz. Επηρεασμένο από την σύγχρονη τέχνη, την αρχαία Ελληνική τραγωδία και την επικαιρότητα, στηρίζεται σε μια καλειδοσκοπική αφήγηση που θολώνει τα όρια μεταξύ ιστορίας, μυθοπλασίας και πραγματικότητας. Συνιστά μια καθοδική σπείρα που διερευνά τα στάδια του πένθους, σε μια προσπάθεια να αναζωπυρώσει την φλόγα του ανθρώπινου πνεύματος και της ιστορικής μνήμης.

Ένα ερώτημα/αίνιγμα για την ανθρώπινη κατάσταση. Ποιον περιμένουμε να δώσει νόημά στην ζωή μας; Πόσο μακριά θα φτάσουμε για να ξεφύγουμε από τον εαυτό μας; Μπορούμε να αποδράσουμε από τους αέναους κύκλους της άρνησης, του μίσους και της βίας;



-Γιατί αποφάσισες να το κυκλοφορήσεις μόνος σου;

Όπως ανέφερα και πριν, πιστεύω στο ρίσκο. Πιστεύω όμως ακόμη περισσότερο στην ελευθερία έκφρασης και στην κατάθεση ψυχής. Ήταν ένα μεγάλο στοίχημα με τον εαυτό μου το να εκδώσω το “Metamorphosis” στο επίπεδο που είχα φανταστεί μόνος. Ένα στοίχημα που έχει νόημα για εμένα, επειδή πιστεύω στο έργο, στο μήνυμα και την αισθητική του. Δεν ήθελα σε καμία περίπτωση να αλλοιωθεί το περιεχόμενο ή το ύφος του από την παρέμβαση τρίτων σε αυτή την φάση.

Μεγάλο ρόλο στην απόφαση αυτή έπαιξε και η μέθοδος δημιουργίας. Στην προσπάθεια μου να προσεγγίσω όσο πιο πιστά μπορούσα την συμπεριφορά ενός ανθρώπου που βιώνει τον εγκλεισμό, το ντελίριο και την αμνησία, η δημιουργική μου μέθοδος ήταν αναγκαστικά πειραματική και χαοτική. Άλλοτε οι λέξεις ερχόντουσαν πρώτες και άλλοτε οι εικόνες.

Έγραψα ένα ημερολόγιο από την πλευρά του χαρακτήρα και δημιούργησα μάσκες και έργα με μεικτή τεχνική για να κατανοήσω καλύτερα τον κόσμο του. Μελάνια, μολύβια, ακρυλικά, λάδια, κάρβουνο και καφές έγιναν ένα στο χαρτί. Ο αυτοσχεδιασμός και τα "ατυχήματα" ήταν άρρηκτα συνδεδεμένα με το τελικό αποτέλεσμα. Στο ίδιο πειραματικό ύφος προέκυψε και η συνεργασία μας με τον Voim Ateri σχετικά με την μουσική. Ανταλλαγή ιδεών, εικόνων και ήχων μέχρι τα κομμάτια του παζλ να ενωθούν και να γίνουν ένα ενιαίο έργο. Δεν μπορούσαμε να έχουμε ένα αυστηρό deadline που θα αλλοίωνε την αλήθεια του καλλιτεχνικού ταξιδιού και της κάθε μικρής ανακάλυψης.

Πρόκειται για ένα λεπτό ζήτημα, το οποίο χρειάστηκε τρία χρόνια και πολύ αγάπη και επιμονή για να γίνει κόμικ. Ήθελα να το φέρω στην ζωή με τους δικούς μου όρους και να αποδείξω ότι μια αυτοέκδοση δεν έχει να ζηλέψει κάτι από μια έκδοση από εκδοτικό. Τώρα αν το κατάφερα, αυτό μπορεί να το κρίνει καλύτερα το κοινό.



-Παρακολουθείς την σκηνή κόμικς και την εικαστική κίνηση στην Ελλάδα; Νιώθεις μέλος τους ή κάπως outsider;

Η επικράτηση των social media και οι χαοτικοί ρυθμοί της σύγχρονης καθημερινότητας ευνοούν κυρίως την άνθηση μονάδων/ατομικότητων και όχι συνόλων/ομάδων. Ακόμη βέβαια και αν είναι δύσκολη η δημιουργία ομάδων, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πρωτοβουλίες ή ότι οι εγχώριες καλλιτεχνικές μονάδες δεν ενώνονται από κοινά ενδιαφέροντα, στόχους και φεστιβάλ.

Νιώθω ότι στην Ελλάδα υπάρχει μια ενεργή σκηνή κόμικς που ολοένα και μεγαλώνει και αποτελείται από ανθρώπους που όντας και οι ίδιοι outsiders, νοιάζονται πολύ για το μέσο και επιδιώκουν την σύνδεση με τους συναδέλφους τους. Πρόκειται σε πολλές περιπτώσεις για αυτοδίδακτους σκιτσογράφους/εικονογράφους, οι οποίοι αφιερώνουν το μεγαλύτερο μέρος από τον χρόνο τους στην τέχνη τους και την διάδοση της. Σκιτσογράφοι, ζωγράφοι, συγγραφείς/ποιητές-τριες και street artists που έχουν μάθει να λειτουργούν σαν καλλιτεχνικά πολυ-εργαλεία και να εφευρίσκουν διαρκώς δημιουργικές λύσεις ώστε να φέρνουν σε πέρας το έργο τους κόντρα στα αμέτρητα εμπόδια που υψώνονται μπροστά τους.

Αν εγώ αισθάνομαι outsider; Ναι. Όλο μου το έργο είναι αφιερωμένο στους ονειροπόλους και τους outsiders. Τους απόκληρους και αυτούς που νοιώθουν ότι δεν "ταιριάζουν". Σε εκείνους που ψάχνουν εμμονικά για το δικό τους μονοπάτι. Κρύβει μια αλήθεια αυτή η κατάσταση. Τα πράγματα αλλάζουν, ο χρόνος περνάει.

Ένας δημιουργός πρέπει να είναι ελεύθερος να μεταμορφώνει τον εαυτό και την προσέγγιση του ανά πάσα στιγμή και κατά βούληση, ανεξάρτητα από τα στενά όρια ενός χώρου ή των τάσεων μιας σκηνής. Ελεύθερος να αποτύχει και να πειραματιστεί. Ελεύθερος πάντοτε να υπηρετήσει το συναίσθημα, την αισθητική και το μήνυμα της ιστορίας που αφηγείται.



-Τι είναι αυτό που αναζητάς μέσα από την τέχνη σου;

Τα κυρίαρχα σύμβολα στο έργο μου είναι το μάτι/βλέμμα, το προσωπείο και το ρολόι. Μέσα από τα τρία αυτά στοιχεία και τα σουρεαλιστικά πορτρέτα που τα συντροφεύουν προσεγγίζω την ανάμνηση/ενθύμηση (παρελθόν), την σύγχρονη καθημερινότητα (παρόν) και το όνειρο (το μέλλον) στην προσπάθεια μου να απαθανατίσω την ανθρώπινη κατάσταση κατά την διαδικασία της μεταμόρφωσης. Πάντοτε, μέσα από το πρίσμα των προσωπικών μου συνειδητοποιήσεων, ανησυχιών και βιωμάτων.

Είναι αυτές οι αλλαγές που βιώνουμε, άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα, οι οποίες αποκαλύπτουν την ρευστή φύση της ταυτότητας και του εαυτού που με ενδιαφέρουν. Οι ενδόμυχες σκέψεις, οι απογοητεύσεις και οι θρίαμβοι ανθρώπων που βρίσκονται υπό πίεση και στο περιθώριο. Ανθρώπων που μπορεί να τους έχει στερηθεί η φωνή, έχουν όμως τόσα να πουν. Ανθρώπων που ψάχνουν αναπολογητικά για περισσότερη έκφραση, αυτογνωσία και ελευθερία. Ανθρώπων που τολμούν να νιώθουν και να ονειρεύονται εν μέσω μιας δυστοπικής πραγματικότητας. Ανθρώπων ανήσυχων, όπως είμαι και εγώ.

-Βρισκόμαστε στις αρχές της νέας χρονιάς. Τι να περιμένουμε από εσένα μέσα στο 2024;

Περισσότερα όνειρα, περισσότερες δημιουργίες, πειραματισμό και μια σειρά από συμμετοχές σε εκθέσεις και φεστιβάλ. Η χρονιά που ακολουθεί είναι αφιερωμένη κυρίως στο «Metamorphosis: Hide & Seek». Την κυκλοφορία του και την διάδοση του.

Θέλω να ευχαριστήσω από τα βάθη της καρδιάς μου αυτούς που το έχουν ήδη αγκαλιάσει και ανυπομονώ να δω πως θα το προσεγγίσει το ευρύτερο ελληνικό community των κόμικς και της underground κουλτούρας. Ελπίζω σύντομα να σας δω σε κάποιο από τα Con.

Μπορείτε να παραγγείλετε το graphic novel «Metamorphosis: Hide & Seek» ΕΔΩ.