Κάτι διαφορετικό από τη γιαπωνέζα Tomoko Sauvage

Θα λιώνουν θαυμάσιοι κύβοι από πάγο και θα ακούτε τις νότες από τις στάλες τους...

Πορσελάνινα μπολ γεμάτα νερό, μερικά ξύλινα κουτάλια, μεταλλικό σύρμα, υδρόφωνα: μοιάζει αλλόκοτο, ίσως και ακατανόητο, μα είναι με τέτοια σύνεργα που έχει ήδη σαγηνεύσει κάμποσα αυτιά η Γιαπωνέζα καλλιτέχνις. Και τώρα έρχεται στα μέρη μας να μας δείξει ζωντανά πώς το κάνει, την Κυριακή 6/4, στα πλαίσια του φετινού Borderline Festival (4-9/4, στη Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών). Δίνοντάς μας έτσι την ευκαιρία να την αναζητήσουμε για μια συζήτηση...

Τελικά, γιατί ήταν το Παρίσι; Γιατί μια Γιαπωνέζα μουσικός που πέρασε και από το New School for Jazz and Contemporary Music της Νέας Υόρκης, διάλεξε τελικά την πρωτεύουσα της Γαλλίας ως βάση;

Οι λόγοι είναι καθαρά προσωπικοί, δεν έχουν σε τίποτα να κάνουν με αρτίστικα αίτια ή γενικότερα με επαγγελματικές επιλογές. Γεννήθηκα στη Γιοκοχάμα, βρέθηκα στη Νέα Υόρκη για 2 χρόνια –σπούδασα τζαζ πιάνο– πέρασα 3 ακόμα χρόνια στο Τόκυο ως μουσικός και βρέθηκα τελικά στο Παρίσι το 2003. Κι εκεί ξεκίνησε μια καλλιτεχνική αναζήτηση, αρκετά ενδοσκοπική και μοναχική. Στα πλαίσια της οποίας ένιωσα ότι το Παρίσι ήταν το καλύτερο μέρος για να βρίσκομαι, καθώς εκεί δεν υπάρχει η έντονη εξωτερική διέγερση την οποία συναντάς στο Τόκυο π.χ. ή στη Νέα Υόρκη.

Γι' αυτό διάλεξες να μείνεις στα βόρεια προάστια, στο Île Saint Denis –ένα ποτάμιο νησί, μακριά από το μετρό ή το σιδηροδρομικό δίκτυο; Ήθελες να είσαι μακριά και συνάμα κοντά στο κέντρο του Παρισιού;

Α, μετακόμισα! Πλέον η ζωή μου είναι πολύ σταθερή και μένω τώρα στο κέντρο-κέντρο του Παρισιού, αν και πάλι βρίσκομαι κοντά στις όχθες του ποταμού Seine (όπου βρίσκεται και το Saint Denis). Μου αρέσει πολύ αυτό το προάστιο, γιατί ενώ έχεις μετρό και εύκολη πρόσβαση στο κέντρο έχεις και κάμποσο πράσινο να σε περιβάλλει. Κάθε φορά που βρέχει μπορείς έτσι να μυρίσεις το νοτισμένο χώμα και το βρεγμένο γρασίδι –κάτι που μου λείπει γενικά στο μεταλλοκρατούμενο Παρίσι.

Είναι πλέον κοινό μυστικό, νομίζω, ότι αγαπάς τη βροχή –μετά την προσοχή που τράβηξες με το άλμπουμ Ombrophilia του 2012. Σου άνοιξε δρόμους αυτή η ανταπόκριση;

Βέβαια! Το Ombrophilia μου χάρισε πολλές νέες ευκαιρίες να δείξω τη δουλειά μου και άλλαξε γενικά την καλλιτεχνική μου ζωή.

Ένα από τα στοιχεία που μου έκανε εντύπωση, ήταν η κάπως εκτενής χρήση της σιωπής. Συνήθως τη φοβούνται οι μουσικοί, έτσι δεν είναι;

Δεν ξέρω... Νομίζω ότι πολλοί μουσικοί γνωρίζουν πλέον ότι είναι σημαντικό να μπορείς να χρησιμοποιείς τη σιωπή σε μια ηχογράφηση. Στη δική μου πάντως περίπτωση έχει να κάνει με το ότι η μουσική μου σχετίζεται στενά με τη γαλήνη: δεν είναι δυνατή, πρέπει επομένως να στήσεις αυτί για να την ακούσεις.

Δουλεύεις με πορσελάνινα μπολ γεμάτα νερό, ξυλοκούταλα, μεταλλικό σύρμα και υδρόφωνα. Ποια είναι τα μικρά πράγματα που κάνουν τη διαφορά; Ψάχνεις λ.χ. για συγκεκριμένη πορσελάνη;

Ναι, η πορσελάνη έχει τη σημασία της, δεν διαλέγεται τυχαία. Αλλά το πιο σημαντικό στοιχείο είναι η ακρίβεια με την οποία στήνω τα μπολ αφού τα γεμίσω νερό, σε συνάρτηση πάντα με τα χρησιμοποιούμενα μικρόφωνα και τα ηχεία (απαραίτητα για το feedback).

Έχεις ξανάρθει στη χώρα μας; Έχεις συγκεκριμένα σχέδια για το τι θα παρουσιάσεις στο Borderline 2014;

Είναι ο πρώτος μου ερχομός στην Ελλάδα και δηλώνω ενθουσιασμένη! Και το line-up του Borderline δείχνει φοβερό. Έχω σχεδιάσει μια performance με αρκετά μεγάλη χρονική διάρκεια, η οποία θα λάβει χώρα με τη μορφή ενός installation: θα λιώνουν θαυμάσιοι κύβοι από πάγο και θα ακούτε τις νότες από τις στάλες τους. Ανυπομονώ να τσεκάρω την ακουστική του μέρους όπου θα διαδραματιστούν όλα αυτά, θα παίξω ξέρεις σε ένα πάρκινγκ με κάμποση αντήχηση, 9 ορόφους κάτω από το ισόγειο! Πρώτη φορά θα εμφανιστώ τόσο κάτω από το έδαφος.

Μιας και μιλάμε για Borderline, δείχνεις να έχεις μεγάλο ενδιαφέρον για εκείνη τη «συνοριακή γραμμή» μεταξύ μιας ελεγχόμενης κατάστασης και μιας εντελώς απρόβλεπτης. Σε γοητεύει αυτή η εύθραυστη και αέναα μεταβαλλόμενη φύση ενός τέτοιου «συνόρου»;

Βασικά, αυτό το ενδιαφέρον υπαγορεύεται από τα χαρακτηριστικά των μπολ με το νερό που χρησιμοποιώ. Είναι δηλαδή ένα όργανο πολύ διαφορετικό απο το πιάνο που έπαιζα παλιότερα, το οποίο δείχνει πια τόσο εύκολο –το άνοιγες και ξεκίναγες! Τα μπολ μπορεί να φαίνονται πολύ περιορισμένα, αλλά ο έλεγχός τους απαιτεί μια πολύ ειδική συγκέντρωση· μοιάζει με τη συγκέντρωση αυτών που διαλογίζονται. Όταν λοιπόν την πετύχω, συμβαίνει κάτι απίθανο, μαγικό: τα μπολ πλέον μοιάζουν σαν να παίζονται από μόνα τους, επιτυγχάνοντας μια πλήρη αρμονία με το περιβάλλον όπου βρίσκονται, μα και με τους ανθρώπους που παρακολουθούν.

Έχεις παρουσιάσει τη δουλειά σου και σόλο, μα και μαζί με άλλους μουσικούς, όπως και με χορογράφους κατά περιστάσεις. Τι αποζητάς συνήθως σε μια ζωντανή εμφάνιση;

Για να είμαι ειλικρινής, πλέον προτιμώ να παίζω μόνη μου. Γιατί δεν είναι εύκολο να παίζεις με άλλους, ειδικά σε μια ζωντανή περίσταση, με ένα όργανο τόσο εύθραυστο ηχητικά όσο τα μπολ μου. Είναι δηλαδή από μόνο του δύσκολο να βρίσκεσαι μαζί τους σε μια σκηνή, κάτω από συγκεκριμένες ακουστικές συνθήκες –οπότε τα πράγματα περιπλέκονται όταν υπάρχει κι άλλος μουσικός. Παρ' όλα αυτά, εξακολουθώ να έχω περιέργεια για τις πολλαπλές δυνατότητες ενός τέτοιου οργάνου. Κι έτσι σε μια ζωντανή εμφάνιση (κυρίως σε μια installation/performance σαν κι αυτή που θα δείτε στο Borderline) λατρεύω να εξερευνώ την ακουστική φύση του δωματίου όπου παίζω και να βρίσκω τρόπους να πειραματίζομαι μαζί της μέσω των μπολ με το νερό.

Σχεδιάζεις να βγάλεις σύντομα κάποιον νέο δίσκο; Να περιμένουμε κάτι για το 2014;

Να και το πιο αδύναμο σημείο μου... Ντρέπομαι που δεν έχω καταφέρει να βγάλω άλλο άλμπουμ μετά το Ombrophilia... Προσπαθώ να ηχογραφήσω τους κυματιστούς δρόνους από το feedback των μπολ, αλλά για την ώρα δεν έχει βγάλει κάπου.

Συνέντευξη: Χάρης Συμβουλίδης